tag:blogger.com,1999:blog-44763173857854317972024-03-14T11:46:15.307+01:00Toponimia do Concello de XERMADEXosé Gonzálezhttp://www.blogger.com/profile/16295748184812609511noreply@blogger.comBlogger1125tag:blogger.com,1999:blog-4476317385785431797.post-5046916387983923662014-01-01T10:04:00.256+01:002024-03-07T21:33:05.549+01:00Compilación de toponimia de XERMADE<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAfC6fxmj8IWxfB2CwnzOM6pRCvmvzuiHVwy5DZNd6Y2kJd7uNpVd036n6ge4Ma7Kwqw2T7atn2MAPDbTZ0xJSUtxgu6uoqQTNPvatJQZZ6WlVd0jfRRTP0ryVS5guxEbV2cLfhBc3IrNa/s1600/61px-Escudo_de_Xermade.svg.png" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAfC6fxmj8IWxfB2CwnzOM6pRCvmvzuiHVwy5DZNd6Y2kJd7uNpVd036n6ge4Ma7Kwqw2T7atn2MAPDbTZ0xJSUtxgu6uoqQTNPvatJQZZ6WlVd0jfRRTP0ryVS5guxEbV2cLfhBc3IrNa/s1600/61px-Escudo_de_Xermade.svg.png" /></a><br />
<span style="font-family: "courier"; font-size: medium;"><br /></span>
<span style="font-family: "courier"; font-size: medium;">Esta páxina achega un pequeno estudo toponímico das distintas parroquias do concello. </span><br />
<span style="font-family: "courier"; font-size: medium;"><br /></span>
<span style="font-family: "courier"; font-size: medium;">Esperamos que poida ser de utilidade para o que sinta curiosidade por un tema que nos amosa unha pequena vista á nosa historia e aos que pasaron por estas terras e lles deron nome. </span><br />
<span style="font-family: "courier"; font-size: medium;"><br /></span>
<span style="font-family: "courier"; font-size: medium;">Non é unha lista exhaustiva, omitimos todos aqueles con significado transparente. </span><br />
<span style="font-family: "courier"; font-size: medium;">É unha páxina viva: irá medrando conforme vaiamos tendo tempo.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 13.5pt;">___________________________________________________________</span><br />
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><br />
<span face=""><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A AUREANA</span></b><span lang=""> (Piñeiro)</span></span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Este núcleo de poboación, que rodea o Rego de Porto Vello, ten un nome de interés toponímico.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Foi analizado por Edelmiro Bascuas, nun dos seus estudos de hidronimia prerromana, e postulou que, ou ben remite ao alcume "aureana" 'que recolle pebidas de ouro no río', ou ben deriva do apelativo </span>de orixe prerromana aura 'auga' (cf. p. 190 de E. Bascuas, 2014. "Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega").</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">O Nomenclator rexistra outro "Aureana" en </span> Fafián (Sarria), á beira do río Sarria. Tendo en conta a repetición, parece que a hipótese de ser un alcume é máis plausible, pois o mantemento do -n- intervocálico ten sentido para referencias persoais ("paisana", "fulana") pero non tería tanto se fose un derivado de "aura".</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Están separados máis de cen quilómetros, semella improbable que o "Aureana" de Fafián remita ao outro.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0cm;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><b><span style="text-transform: uppercase;">A ABELLEIRA </span></b><span style="text-transform: uppercase;">(</span>Xermade, Lousada)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O termo "abelleira" significa o mesmo que "colmea" ou "enxame". Portanto, o topónimo indicaría "lugar onde hai colocadas colmeas". Polo xeral o lugar estaba cercado, para protexer as colmeas dos animais, e un tanto lonxe da poboación.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>A</span><span>índa que o apelativo "</span><span>abelleira" </span><span>tamén corresponde coa </span><span>"herba abelleira" (</span><i>Melissa oficinalis</i><span>)</span><span>, é improbable que sexa esta a interpretación correcta, sería estraño un topónimo referido ao nome singular dunha planta sen uso especialmente relevante.</span></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Tampouco podemos desbotar unha orixe totalmente distinta, relativa á raíz hidronímica indoeuropea <i>*ab–</i>.</span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;"><br /></span></b></span></span>
<span style="font-family: inherit;"><span><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">ABOELLE</span></b><span lang="" style="font-family: inherit;"> (Xermade)</span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>De <i>*(uilla) Abonelli</i>, forma en xenitivo de <i>Abonelli</i>,<span class="apple-converted-space"> remitindo a</span>o nome do antigo posesor da <i>uilla</i> <span>altomedieval (</span><span>granxa, casal, explotación agrícola</span><span>). É un</span> nome de orixe xermánica. </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>Alternativamente, o nome do posesor podería ser<span class="apple-converted-space"> </span><i>Bonellus<span class="apple-converted-space"> </span></i>en vez de<span class="apple-converted-space"> </span><i>Abonellus</i>, xa que <i>Abonellus </i>non o atopamos na Hispania e si atopamos<span class="apple-converted-space"> </span><i>Bonellus</i>. Non sería un caso infrecuente o engadido de a- frente a consonante.</span><span><o:p></o:p></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span><br /></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ADRA DO REGO TRAVESO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>Unha "adra" é "a parte que correspondeu a cada veciño cando se dividiu un monte comunal". </span><span lang=""> Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=adra&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span></span><span style="font-family: inherit;"><span lang=""><br /></span></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A AGRA</span></b><span lang=""> (Roupar-lugar da Agra)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Unha "agra" é definida polo dicionario como "finca labrantía de certa extensión e cha, ou conxunto de heredades labrantías, xeralmente de varios donos, cerradas de arredor". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=agra&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>O sistema tradicional de parcelamento en agras consistía na división de parcelas agrupadas en bloques ou conxuntos, tendo cada un destes bloques ou "agra" un peche exterior comunal. </span><span><o:p></o:p></span></span><span face="">Nas agras, as parcelas eran alongadas e delimitadas por marcos.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face="">Xeralmente, as agras pechábanse despois da sementeira e abríanse cando a colleita. Deste modo, protexíase da entrada do gado e dos consecuentes danos nos cultivos. O peche era por unha cancela. As parcelas tiñan servidume de paso, que permitía sementar por orde. O peche das agras podía ser temporal mediante acumulación de terróns ou por sebes de ramas entrelazadas de toxo e xestas, ou permanente con muros de pedra </span></span><span face="">(cf. S. Calvo, G. Méndez e R. A. Díaz, 2011. “Los paisajes culturales de agras en Galicia y su dinámica evolutiva” in "Ager").</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O ALBELO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Este topónimo debe remitir ao sobrenome dun antigo posesor destes terreos.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Rosario Soto indica que este alcume xa está documentado como "Aluelo" ("..Johan martiz dito aluelo..") no séc XIII (cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia").</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Hai un "Cerrado de Xan Albelo" en Cervo que confirma que na zona tamén foi usado este sobrenome, talvez de apelido. O Nomenclator rexistra outros na zona, como O Albelo no Burgo (Muras).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">É de notar que, nalgún caso, o adxectivo "albelo" ("branquiño") tamén podería estar caracterizando o terreo como de cor "tirando a branco", talvez pola existencia de barro ou caolín.</span></div></div></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O ALTO DO VISO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Un "viso" é "sitio alto, sitio elevado". </span><span lang="">Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=viso&tipo_busca=lema">DdD</a>. </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O ALTO DO FIOUCO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Miraz)</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span style="font-size: medium;">Este lugar está atestado no 1753, no Catastro de Ensenada para Miraz:</span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"> <i> ..."fuente o ylló nombrada def iouco"...</i></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></span></span></span></div></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AMEIXIDO </span></b><span lang="">(Lousada)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">Este lugar está atestado no Catastro de Ensenada para Lousada (1753), e formaba un Coouto separado.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O nome remite a un lugar onde abundan (abundaron) as ameixeiras, árbore que dá "ameixas" (latín<span class="apple-converted-space"> </span><i>damascena</i>).</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">
A AMENTA</span></b><span lang=""> (Roupar -lugar da
Agra)</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="" style="font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A AMOSA</span></b><span lang=""> (Cabreiros)</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Os topónimos Amenta e Amosa teñen orixe prerromana, e inclúen o coñecido radical hidronímico indoeuropeo *am ‘canle, suco, cavar’, a partir da cal Krahe relaciona un bon número de ríos europeos.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>O profesor E. Bascuas estudou a frecuente ocorrencia deste radical en Galiza, incluíndo ocorrencias como Amosa, Amio, Amoá, así como o apelativo "ameneiro", "amieiro". Cf. pp. 207 e ss. de E. Bascuas </span><i>"Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega".</i></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Os topónimos Amosa foron estudados explicitamente por E. Bascuas Cf. p. 220 de E. Bascuas <i>"Estudios
de hidronimia paleoeuropea gallega".</i></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><i><br /></i></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Por outro lado, Navaza inclúe en xeral os topónimos "Amosa" como abundancial de amieiro, un ameneiral </span><span>(cf. G. Navaza, "Fitotoponimia galega"). </span><span style="font-family: inherit;"> A evolución *amenosa > amosa encaixa en galego, aínda que nesta zona é máis común a forma "ameneiro" ca "amieiro".</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>Hai outras "Amosa" en Recaré,</span><span class="apple-converted-space"> </span><span>en Galdo (</span><a href="https://toponimiaviveiro.blogspot.com/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Viveiro</a><span>), en Camanzo, en Ollares, no concello de Vila de Cruces (Pontevedra), en Moeche (A Coruña), etc. </span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Para Amenta, o Nomenclátor rexistra outa Amenta en Calvos de Randín (Ou), aí como Pedra Amenta en Santiago de C.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">ANDRADE</span></b><span lang=""> (Burgás)</span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span><span style="font-family: inherit;">No caso concreto deste "Andrade" de Burgás, tendo en conta que na época medieval o Conde de Andrade era dono das parroquias de Xermade e Burgás, é ben probable que remita á linaxe deste conde, derivando de "(lugar dos) Andrade".</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Tamén pode derivar directamente dunha <i>(uilla) Andreati</i>, </span><span face=""><span> xenitivo de <i>Andreas</i>, un possessor dunha <i>uilla </i></span></span></span></span><span>altomedieval </span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>(granxa, explotación agrícola). De feito, o mesmo Xermade vén dun <i>Iermiati</i>, tamén flexión en xenitivo, de <i>Ieremias</i></span></span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span> Nicandro Ares indica outros exemplo desta flexión vulgar de xenitivo, tales como Abbas - Abbatis, Cucuphas - Cucuphatis, Thomas - Thomatis. Cf. páx. 262 de "Estudos de toponimia galega". Vol I. N. Ares, 2011. </span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ANELLADA DA ESPERADA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS ANELLADAS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O topónimo "Anellada" non ten que ver co termo castelán <i>anilla</i>, senón que posiblemente teña a orixe </span><span>no tema pre-latino</span><span> <i>*ann-</i>, que<i> </i>Bascuas liga co radical céltico <i>*an-</i> 'poza, pántano, lama', como o galo <i>anam </i>"poza" ou o topónimo "Guadiana".<o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>De feito, tamén son frecuentes os topónimos "anilleira", "anido" e "aneiro". </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Para "da Esperada", ver "A Esperada".</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><br /></span><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O ANGARRÓN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Significado e orixe descoñecidas. </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Talvez podería vir de Arangón por metátese.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ANGUIEIRA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Lugar onde abundan as anguías.</span><span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS ANOVADOS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Pinguela)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">Terreos gañados ao monte. Derivado de "anovar", que define o dicionario como "convertir un monte en labradío ou terreo."</span><span><o:p></o:p></span></span><br />
<br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">A ANTOA </span></b>(Piñeiro)<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Talvez referido ao nome de muller "Antoa" (</span>hipocorístico <span style="font-family: inherit;">feminino de Antón), ou ben ao diminutivo de "anta" (dolmen), tal como defenden varios autores.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Como nome persoal, "Antoa" xa figura documentada no 1377 (cf. <a href="http://www.academia.edu/2499688/_Anton_Sabela_Catuxa_De_como_os_hipocoristicos_devenen_en_nomes_">aquí</a>), e aínda en uso no século XIX, rexistrada por exemplo en
Vilalba unha "Antoa do Ferreiro" (cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://elprogreso.galiciae.com/pdf_files/07092010terracha_2.pdf">aquí</a>).</span><br /><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face="">Alternativamente, autores como Cabeza Quiles e posteriormente Pérez Capelo interpretan "an</span><span face="">toa" como diminutivo de "</span><span face="">anta", </span><span face="">denominación </span><span face="">popular dos dólmens do período megalítico. </span><span face=""> A esta forma "</span><span face="">anta" procedente de antae e con abundante presenza na toponimia engadiríaselle </span><span face="">o sufixo -<i>ŏla</i> na formación deste topónimo "Antoa" </span><span face="">(cf. C. Pérez Capelo "<i>Toponimia e variación dialectal en galego. Os topónimos rematados en -oa, -oá, -úa, -uá</i>". 2015).</span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O ARANGÓN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade -lugar de Arangón)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O topónimo "Arangón" é de orixe prerromana, probable derivado da raíz hidronímica indoeuropea <i>*er-</i>, 'fluír, moverse'. Aínda que non foi explicitamente incluído por E. Bascuas na lista de derivados desa raíz,<span class="apple-converted-space"> </span>si foi incluído outro de morfoloxía próxima, "Arangaño" (cf. p. 97 de E. Bascuas <i>"Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega"</i>).</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O ARUXO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar do Aruxo, Cazás </span><span>-lugar do Aruxo)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">O topónimo "Aruxo" é de orixe prerromana, e relacionado con correntes de auga. E. Bascuas derívao de <i>*aruwio</i>,<span class="apple-converted-space"> </span>da raíz indoeuropea <i>*er-</i>, 'fluír, moverse' (cf. p. 40 de E. Bascuas <i>"Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega"</i>).</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ARMADA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Armada)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Unha
"armada" refírese a unha trampa para cazar animais.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="" style="color: #222222;"><span><br /></span></span><span face="" style="color: #222222;"><span><b>ARMIL </b>(Lousada)</span></span></span><br />
<span face="" style="color: #222222;">De *<i>(uilla) Hermemiri</i>, forma en xenitivo de <i>Hermemirus</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla </i>(granxa, explotación agrícola) altomedieval. É un nome de orixe xermánica. </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="" style="color: #222222;"><span face="">Igualmente o nome de posesor puido ser Aremiro, ou Ermildo, tamén de orixe xermánica. Porén, foi máis frecuente o primeiro indicado, o cal documenta o </span></span><span face="" style="color: #222222;"><span face="">CODOLGA, coas variantes E</span></span><span face="" style="color: #222222;">rmemiro</span><span face="" style="color: #222222;"> e </span><span face="" style="color: #222222;">Hermemiro en documentos dos séculos X a XII. O Nomenclator rexistra tamén Armilo (<a href="https://toponimiabarreiros.blogspot.com/2014/03/apuntes-sobre-toponimia-de-barreiros.html">Barreiros</a>), da mesma procedencia.</span></span><br />
</span><div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">ARREDOR DOS VERDES</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Ver "A Chousa dos Verdes".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ARREDOADA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás -lugar da Arredoada)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Do verbo
"arredoar", coas dúas acepcións: "rodear, ir arredor" e
"redondear".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O Nomenclator rexistra outro
"Arredoada" en <a href="https://toponimiaviveiro.blogspot.com/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Viveiro</a>, así como "A volta da Arredoada" que
confirma o significado indicado.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A AVEEIRA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span style="text-transform: uppercase;">A AVIEIRA</span></b><span class="apple-converted-space"> </span>(Roupar -lugar da Graña)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><o:p></o:p></span><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AVEÁS</span></b><span lang="" style="font-family: inherit;"> (Roupar -lugar de Aveás)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">As voces aveeira e "aveal" remiten a lugar onde abunda a avea, ou propicio para o seu
cultivo.</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A AZOREIRA<span class="apple-converted-space"> </span></span></b><span lang="">(Roupar -lugar da Azoreira)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-size: medium;">No Catastro de Ensenada de Roupar (1753) ao describir os muíños da freguesía está atestado :</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span><i style="font-family: inherit;"><span> ..."rego da Azureir</span></i></span></span><i style="font-family: inherit;"><span>a</span><span>"...</span></i></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Lugar onde
abundan ou abondaban os azores, talvez con significado metafórico para indicar
o seu lugar no alto.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Eladio
Rodríguez tamén recolle a acepción de "lugar onde hai azores
amansados". Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=azorei*&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><b>BADOI </b>(</span></span><span>Burgás</span><span face=""><span>)</span></span></span><br />
<span face="">De <i>*(uilla) Baddoni</i>, sendo <i>*Baddo</i> o nome do antigo posesor da <i>uilla</i> (casal, explotación agrícola).</span><br />
<span face="">O nome <i>Baddo </i>sería un hipocorístico de orixe goda. Como se sabe, a declinación -o, -<i>oni </i>é frecuente nos nomes de orixe xermánica, especialmente nos monotemáticos hipocorísticos - cf. e.g. A. Boullón, "Antroponimia medieval galega (ss. VIII–XII)"</span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>En efecto, a orixe da raíz <i>Bad</i>- foi xa analizada por J. M. Piel, que postulou </span></span><span> para o topónimo </span><span>"Bade" </span><span face=""><span>unha procedencia en <i>Badde</i>, xenitivo tamén de <i>Baddo</i>, nome de orixe gótica. Para <i>Baddo</i>, derívao como forma cariñosa de Baldo, formado a partir do elemento gótico <i>bald</i>- 'audaz'. </span></span><span>Cf. p. 223 e ss. de J. Piel, "</span><i>Os nomes germânicos na toponímia portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo II</i><span>. </span></span></span><br /><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><br /></span></span><span face=""><span>Os datos do Nomenclator son coherentes con esta hipótese: no veciño concello <a href="https://toponimiadaspontes.blogspot.com/2017/05/toponimia-maior-das-pontes.html">das Pontes</a> existe un núcleo de poboación chamado Badón, que encaixa coa mesma orixe. </span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS BALOIRAS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Grafía alternativa por "Valoiras". O termo "valoira" é relativo a "val", co elemento -oira que é controverso, posiblemente derivado dunha raíz prelatina<span class="apple-converted-space"> </span><i>*awr</i>, relativa a correntes de auga.</span><br />
<br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A BALSA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Torre)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O topónimo
"balsa" é de orixe prerromana, e indica unha charqueira, un estanque,
e tamén un lugar onde medra a vexetación.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O
profesor F. Villar derívaa da raíz indoeuropea<span class="apple-converted-space"> </span><i>*bhel-</i><span class="apple-converted-space"> </span>'branco, brillar', con extensión
-s- (cf.<a href="http://books.google.es/books?id=G7zC8UCvmo0C&pg=PA297&lpg=PA297&dq=%22balantes%22+etimologia&source=bl&ots=zcP_GbueMj&sig=GLIPcfjVskLskThxkrkg4UHGNmU&hl=gl&sa=X&ei=GFHtUqHvC-mN7AbkrIGIAQ&ved=0CCwQ6AEwAA#v=onepage&q=%22balantes%22&f=false"> p.
299</a> de "<i>Indoeuropeos y no
indoeuropeos en la Hispania prerromana</i>").<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Alternativamente, podería ter a orixe na raíz indoeuropea <i>*uel-</i> 'virar', que Bascuas apunta para "Baleira" (cf. p.315, E. Bascuas.
"<i>Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega</i>"). <o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Finalmente,
A. Tovar asígnalle unha orixe pre-indoeuropea, por ter correspondencia co
vasco.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span><b>OS BARBEITOS</b> (Xermade)</span></span></span><br />
<span face="">O dicionario define "barbeito" como "terra de labor que se deixa descansar unha tempada sen sementar", ou tamén "terra de secaño".</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A BARRASCA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Pena Vaqueira)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Significado
e etimoloxía incertas.</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O
dicionario de galego de Aníbal Otero define "barrasco" e "barrascada"
como "chaparrón". Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=barrasc*&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>.
Porén, non parece encaixar cun topónimo, o mesmo que non existen como topónimos
**Chuvasco ou **Borrasca.</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">O
dicionario portugués recolle "barrasco" e "varrasco" como
sinónimos de "verrón", "porco non castrado destinado á
reprodución". </span>Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://www.priberam.pt/dlpo/Varrasco">Priberam</a>.<o:p></o:p></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O BARRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás -lugar do Barro)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span lang="" style="font-family: inherit;">O nome deste núcleo de poboación pode ter o significado obvio referido ao elemento natural dese nome, mais tampouco se pode descartar que se refira a un outeiro ou a un lugar moi pedregoso, e derive dunha raíz prerromana <i>*bar- </i>'altura' (cf. Cabeza Quiles <a href="http://dspace.aestrada.com/jspui/bitstream/123456789/401/1/pg_149-158_estrada10.pdf">aquí</a>).</span><br />
<span lang="" style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O BATÁN DO LESTE</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O BATÁN DO OESTE</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span></span><span face=""><span>(Xermade)</span></span></span><br />
<span face=""><b>O BATÁN NOVO</b> </span><span>(Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>O termo "(muíño do) batán" deriva do latín <i>battere</i>, bater, golpear. Os antigos batáns de auga eran dispositivos destinados á operación de abatanar ou bater os panos ou teas de lá ou liño fabricadas nos teares caseiros. O batido era feito por dous mazos hidráulicos. O tecido era batido para desengraxalo e darlle corpo. Os batáns ficaban ao pé dos ríos e ao funcionar facían gran ruído.</span><span><o:p></o:p></span></span><br />
<br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">BAXÍN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar de Baxín)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>Deriva de *</span><i>(uilla) Bagini</i><span>, forma en xenitivo de </span><i>Baginus</i><span>, nome do antigo posesor (e talvez fundador) da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola) que deu orixe ao actual núcleo de poboación. É un nome de orixe céltica, de feito é o nome dunha divindade céltica.</span></span></div></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>O Nomenclator rexistra outro "Baxín" no veciño concello de </span><a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>.</span><br />
</span><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS BESTILLEIROS</span></b><span lang=""> (Roupar)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>O termo "bestilleiro" e "besteiro" designa un soldado que usaba a "besta". Estando neste caso flexionado en plural, parece referirse a uns agros que antigamente pertencerían a un "bestilleiro" ou que tiña ese alcume, ou ese apelido, </span></span><span face=""><span>documentado como tal desde a Idade Media.</span></span></span>Como apelido, xa figura atestado no século XII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos"). No entanto, non é un apelido frecuente nesta zona, segundo o CAG.</span><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Aínda poderíamos pensar nalgún tipo de destacamento militar medieval, pero semella pouco probable para este lugar concreto.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"></span><span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span face=""><span><b>O BEQUE</b> (</span></span><span>Roupar -lugar da Casanova</span><span face=""><span>)</span></span></span></span><br />
<span face="">Debe remitir ao antigo apelido Oveque dun posesor do lugar. </span></span><span style="font-size: large;">En Momán existen tamén "A Chousa de Xanaveque", que aludirá a un antigo posesoro Xan Oveque (ou Xana Oveque).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face="">Este apelido deriva de nome persoal. </span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: large;">O apelido Oveque figura atestado xa no 1218:</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face=""><i>".. </i></span></span><span style="font-size: medium;"><i>, testis et confirmat; Fr. Petrus Oveque, ..."</i> (cf. CODOLGA).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">É frecuente, xa desde o século X o apelido Ovequiz</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><i>" .. Rudericus episcopus cf., Munio Ouequiz ..."</i> </span><span style="font-size: large;">(cf. CODOLGA).</span></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face="">O topónimo Beque é frecuente na comarca de Ferrol, aínda que tamén aparece noutras zonas de Galiza.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face="">Cremos descartábel a orixe que postulou Rivas Quintas para os topónimos "O Beque", "Os Beques" e "Os Bequiños" do céltico <i>becc-/bicc-/picc-</i> 'punta' (cf. E. Rivas, 1982. "Toponimia de Marín"). Da mesma opinión que Rivas foi Cabeza Quiles. Porén, a maioría destes topónimos aparecen en terreos mixtos, ou incluso prados, co cal a interpretación probábel é a que indicamos ao comezo.</span><br />
<span face=""><br /></span></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A BIRTA DA RIBEIRA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span style="text-transform: uppercase;">A BIRTA GRANDE</span></b><span class="apple-converted-space"> </span>(Burgás)</span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span lang="" style="font-family: inherit;">O
dicionario define "birta" como "cano" ou guía dos canos nun
regadío. O verbo "britar" ou "birtar" é definido como "quebrar, fracturar".</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">Por outra banda, </span></span><span face="">o dicionario de Sobreira </span><span face="">recolle en Ferrol a acepción de
"porción pequena de monte, cerrada por si soa" Cf.</span><span class="apple-converted-space" face=""> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=birta*&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a><span face="">.</span></span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O BOUCELLO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar do Boucello)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Diminutivo de "bouza".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">BREA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;">De "vrea" ("verea", "vereda").</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">BROSENDE </span></b><span lang="">(</span><span lang="">Xermade -lugar de Brosende</span><span lang="">)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">De <i>(uilla) Berosindi</i>, forma en xenitivo de <i>Berosindus</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla </i><span>altomedieval (</span><span>granxa, casal, explotación agrícola</span><span>)</span>. É un nome de orixe xermánica.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">BURGÁS </span></b><span lang="">(</span><span lang="">Burgás</span><span lang="">)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>Est lugar está atestado en 1124 como <i>"Sancta Eolalia de </i></span></span></span><span face=""><span face=""><span><span face=""><span><i>Burganes"</i> (cf. E. Cal, "Colección diplomática medieval do Arquivo da Catedral de Mondoñedo...". 1999).</span></span></span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span><span face=""><span>No final do século XVI figura como Burgans, reflexando aínda unha pronuncia con nasalidade (cf. T. Gomez, 1829. "Censo de población de las provincias y partidos de la Corona de Castilla en el siglo XVI").</span></span></span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span><span face=""><span><br /></span></span></span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span><span face=""><span>J. M. Piel derivara os topónimos Burganes, Burgás, Burgán do apelativo "burgo". </span></span></span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span><span face=""><span>Por outro lado, </span></span></span></span></span></span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"><span>Bascuas interpretouno como hidrónimo de orixe antigo-oeuropea, da forma *<i>burga</i>, derivada da raíz indoeuropea <i>*bher- </i>'ferver, bulir'. Así, <i>burganes</i> indicaría unha zona de burgas, quer de auga quente ou de simple fervenza (c</span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">f. p. 35 e 36 de E. Bascuas </span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">"Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega")</span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">. </span><span style="font-size: large;">Bascuas asigna a mesma orixe para o cognado "Burganes" en Zamora.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: large;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>Finalmente, </span></span></span><span>Miguel Costa</span><span class="apple-converted-space"> derívao de</span><span face=""><span><i> </i></span></span><span><span face=""><span><i>*(uilla) Burgalanis</i>, forma en xenitivo de <i>Burgala</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla </i>(granxa, casal, explotación agrícola), nome de orixe xermánica. Cf</span></span><span face=""><span>. </span></span></span><a href="http://frornarea.blogspot.com.es/2008/12/freguesias-da-terra-ch.html">Frornarea</a><span>. </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
<span style="font-family: inherit;"><span>Cremos que, neste caso, pese a autoridade de Bascuas, debe tratarse dun nome de posesor, por dous feitos: </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>-- tanto este Burgás como o de <a href="http://toponimiaourol.blogspot.com.es/2013/06/toponimia-de-ourol.html">Ourol</a>, como o de Chantada, os tres corresponden con entidades de poboación, e o mesmo ocorre con "Burgáns" en Cambados e "Burgán" en Tordoia. Pola contra, non atopamos ningún "Burgás" ou "Burgáns" corresponden cunha entidade de poboación. </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>--Tampouco ningún leva artigo, que indicaría un posíbel uso apelativo. </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>Dado o anterior, todo leva a que se tratan de <i>nomen possessoris</i>, en liña coa interpretación indicada de M. Costa. </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">BUSCALTE</span></b><span lang=""> (Roupar -lugar de Buscalte)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-size: medium;">No Catastro de Ensenada de Roupar (1753) ao describir os muíños da freguesía está atestado :</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span><i style="font-family: inherit;"><span> ..."en el sitio de Buscalte de abajo</span><span>"...</span></i></span></span><i style="font-family: inherit;"><span> ..."otro en el sitio de Buscalte de ariva</span><span>"...</span></i></span></div><div style="margin: 0cm;"><i style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></i></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Probablemente se trate dun sintagma composto coa voz "busto", lugar para pasto, "rabaño de gando vacún" ou "curral de bois e vacas", xeralmente no monte, lonxe das poboacións.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span>En canto a "-Calte", remitindo ao nome de posesor, en xenitivo como é habitual nestes casos, non é clara cal sería a</span></span><span face=""> orixe específica</span><span face="">.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">BUSTO REDONDO</span></b><span lang=""> (Lousada)</span></span></div>
<div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-indent: 0px; widows: 2;">
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo<span class="apple-converted-space"> </span>"busto" indica lugar para pasto, "rabaño de gando vacún" ou "curral de bois e vacas", xeralmente no monte, lonxe das poboacións.</span></div>
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><o:p></o:p></span><span lang="">Gonzalo Navaza, na súa Toponimia de Catoira, di que os topónimos "Busto" e "Bustelo" naceron na Alta Idade Media como granxas ao cargo dunha familia de servos que coidaba os rabaños dun señor. Neste sentido, e seguindo a J. J. Moralejo, <span>M. Costa </span>deriva <i>bustum </i>do composto proto-céltico <i>*bou-st-om</i> 'estancia para as vacas' </span><span>(cf. </span><a href="http://frornarea.blogspot.com.es/2010/01/umha-de-celtas-casa-e-estabulo.html">Frornarea</a><span>),</span><span> á súa vez derivado da raíz indoeuropea </span><i>*gwōw-</i><span> 'vaca' (cf. IEW: 482)</span><span>.</span></span></div>
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0cm; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O BUXATEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="color: black; font-family: "times new roman"; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;"><span style="font-family: inherit;">Lugar onde abundan ou aniñan as aves chamadas "buxato".</span><span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;"><br /></span></b></span></div><div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">CABREIROS </span></b><span>(Cabreiros)</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><span>Alusión transparente, ao oficio dos antigos poboadores.</span></span></span></div><div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><span><br /></span></span></span></div>
</span><div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0cm; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CADAVAL</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade, Roupar, Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0cm; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Un "cadaval" é un lugar onde abundan os cádavos:"toxal queimado no que permanecen os cepos dos toxos en pé" (c</span><span>f. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=cadaval&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: times new roman; font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: times new roman; font-size: medium;"><b>O CADRO</b> (Lousada,Momán, Miraz)</span></div><div style="margin: 0cm;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">O CADRO DO MUÍÑO</b><span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;"> (</span><span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">Roupar</span><span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">)</span></div><div style="margin: 0cm;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">OS CADROS</b><span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;"> (Roupar)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: times new roman; font-size: medium;">Topónimos que probabelmente remitan á disposición chá e rectangular do terreo, á forma cadrada da leira, fronte ao máis xeral de forma alongada. </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: times new roman; font-size: medium;">En efecto, aínda que os dicionario de galego inclúan a acepción de "establo, corte", se observamos a localización dos topónimos "Cadra" de Foz, Barreiros, Muras, así como a d'As Cadras" en Lousame, derívase que en todos os lugares se refire a fincas rectangulares chás, e en ningún caso ten edificacións nin parece encaixar o lugar para que as tivese.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: times new roman; font-size: medium;">Non podemos descartar, no entanto, que poida aludir aos restos dunha edificación en cadro, en ángulo recto, e remitir talvez a restos romanos (a planta dunha vila ou outro edificio) ou dun castro. Estas cementacións en escuadra resultarían pouco comúns para os poboadores da Idade Media. En efecto, Pascual Riesco asígnalle esta orixe arqueolóxica a varios "Escuadro" existentes na provincia de Zamora e noutras (cf. P. Riesco, 2019. "Toponimia de la provincia de Zamora. Panorámica documental, ...").</span></div>
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0cm; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0cm; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CAL DA VALIÑA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0cm; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O termo "valiña" é o diminutivo de "val". Antigamente o termo "val" era feminino, de aí esta forma.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0cm; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CALEIRA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Azoreira Nova)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Indica "lugar onde se extrae o cal, ou forno onde se
queima o cal". <span lang="">Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=caleira&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Aínda que o apelativo "caleira tamén corresponde co nome dunha planta, é improbable que sexa esta a interpretación correcta, sería estraño tal frecuencia de topónimos referidos ao nome dunha planta sen uso especialmente relevante. Aínda máis sendo o nome en singular, referindo por tanto á presenza dunha única planta.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CALOUSADA</span></b><span lang=""> (Roupar -lugar da Calousada)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Do composto "Casa Lousada". A existencia de "Casteita" en <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a> e de "Casateite" en <a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Mañón</a> reforzan esta interpretación do
topónimo.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CALVARIO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás, Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Posiblemente referidos á existencia de tres cruces, ligadas ao culto do Via Crucis.</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>O CAMPO DE PERNAS</b> (Xermade)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Campo pertencente a unha persoa apelidada "Pernas". Este apelido tivo a súa orixe neste concello, tal como se pode inferir dos datos do <a href="http://ilg.usc.es/cag/Controlador?busca=PERNAS">CAG</a>.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CAMPO DO MINGOLO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O termo "Mingolo" é un hipocorístico de Mingos ou Domingos, aludindo ao antigo propietario.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CAMPÓN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Torre)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">Un "campón" designa un "prado de secano de moita extensión" (c</span><span>f. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=camp%F3n&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span><br /></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CAMPOSA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Torre)</span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CAMPOSA LONGA</span></b><span class="apple-converted-space" face=""><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CAMPOSIÑA</span></b><span class="apple-converted-space" face=""><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">O termo "camposa" indica un campo grande e chan (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=camposa&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CAMPOSA DE CORSINA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo
"camposa" indica un campo grande e chan (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=camposa&tipo_busca=lema">DdD</a>).<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">En canto ao
termo "Corsina", pode vir do nome ou alcume de antiga posesora.<o:p></o:p></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">CANDAMIL </span></b><span lang="">(Candamil)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">De *<i>(uilla) Quendamiri</i>, forma en xenitivo de <i>Quendamirus</i>, aludindo ao nome do antigo posesor da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola). É un nome de orixe xermánica.</span><br />
<span face=""><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS CANDEDOS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo "candedo" indica un garabullal, un lugar onde abundan os "candos" ("garabullos", "guizos"). Cf. <a href="http://dspace.usc.es/bitstream/10347/3529/1/pg_303-312_verba4.pdf">aquí</a>. Cf. E. Rivas (2001).<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>En Galicia rexístranse outros topónimos relacionados: Candaedo, Candaendo, a Canda, o Candal, Candaoso, Candaosa, etc. En Asturias, León e Zamora existen os cognados Cándano, Cándana, Candanal, etc.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CANDIEIRA </span></b><span lang="">(Momán)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Cremos que o nome deste núcleo de poboación deriva de "candaeira" (>candeeira > candieira), o mesmo que "candedo", lugar onde abundan os "candos"<span face="">. Neste senso, tamén Martínez Lema cre que ten que ver coa presenza no lugar de varas de uz secas, usadas para alumar e que xeralmente eran penduradas da gramalleira da lareira (cf. <a href="http://kit.consellodacultura.gal/web/uploads/adxuntos/arquivo/5cadb56aec667-toponimia_begonte_rabade.pdf">Toponimia de Begonte</a>).</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Por outro lado, Gonzalo Navaza interpreta os derivados toponímicos deste substantivo como lugares utilizados para obter algún tipo de </span>combustíbel vexetal, como frouma ou similar (cf. G. Navaza, "Fitotoponimia galega"). </span><br />
<span style="font-family: inherit;">O Nomenclator rexistra un "Candieiras" en Foz.</span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CANEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás -lugar do Caneiro)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Os "caneiros" xa foron definidos por Sarmiento como "Los canales de los ríos para la pesca" (cf. M. Sarmiento, 1746-1755. "Catálogo de voces y frases de la lengua gallega").</span><br />
<span face="">O dicionario de Valladares dalle un sentido máis específico, que talvez fose o caso:</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><i><span style="font-size: medium;">"Canal de pesca, compuesto ordinariamente de dos muros, ó estacadas, llamados guiares (V. guiar); muros, ó estacadas, que desde las opuestas orillas de un rio convergen en determinado punto del mismo, formando angulo, en cuyo vértice hay uno ó mas boquetes, para colocar las redes que son á manera de manga y destinadas por lo regular, á coger anguilas."</span></i><span style="font-size: medium;">(cf. M. Valladares, 1884. "Diccionario gallego-castellano").</span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span style="font-size: medium;">Tamén se recolle para "caneiro" a acepción de "canizo", pero tería menos encaixe nun topónimo.</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CANELO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar do Campo)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">Diminutivo de "cano" 'canle'.</span><span><o:p></o:p></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span><b>O CANTEIRO</b> (Burgás)</span></span></span><span><span face=""><span><div style="margin: 0cm;">A voz "canteiro" deriva de "canto", ben no sentido de "recuncho" ou no de "pedra grande non labrada". O dicionario de Carré Alvarellos recolle esta acepción de "recuncho", remitindo ás voces Canto e curruncho (cf. L. Carré, 1951. "Diccionario galego-castelán").</div><div style="margin: 0cm;">De feito, tamén existen "Os Cantelos" ou "O Cantón" neste mesmo concello.</div><div style="margin: 0cm;">Tamén pode que "Canteiro" aluda ao alcume, oficio ou apelido dun antigo posesor. De feito, o apelido "Canteiro" xa figura atestado en Galiza no século XII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos").</div></span></span></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS CANTELOS DO ROCÍN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;">Un cantelo, diminutivo de canto. Neste contexto, o termo "canto" significaría un lugar esquinado, un recuncho. Ver "O Cantón do Coxo" para máis pormenores.</span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">En canto a "Rocín", remite ao antigo posesor. Ver O REGO DO ROCÍN.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span></span></span><span face=""><span><b>O CANTÓN DO COXO</b> (O Burgo)</span></span></span><br />
<span face="">Formalmente esta voz corresponde co aumentativo de "Canto", ben na acepción de "recuncho" ou ben na de "pedra grande non tallada".</span><br />
<span face="">Aínda que os dicionarios de galego non recollen acepción ningunha que encaixe coa toponimia, si figura recollido no vocabulario do galego usado na zona das Médulas (León), no que a voz "cantón" se define como ‘Terreo valdío, pedregoso’ (cf. <a href="https://ieb.org.es/images/publicaciones/digitales/LexicoLiteraturaTradicion/LexicoLiteraturaTradicion.pdf">aquí</a>).</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /><b>O CAÑOTO</b><span class="apple-converted-space"> </span>(Piñeiro)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">O termo "cañoto" significa o mesmo que "canoto", " talo de certas plantas como a col ou o millo". Outra acepción é a "parte do talo que queda pegada á raíz despois de cortar unha planta".</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span><o:p></o:p></span></span>Para un topónimo, encaixa interpretalo como aludindo ao alcume ou apelido dun antigo posesor do lugar. Como apelido, xa figura atestado no século XII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos"). No entanto, non é un apelido frecuente nesta zona, segundo o CAG.<div style="margin: 0cm;">O Nomenclator rexistra unha pena Os Cañotos no Valadouro, e unha aldea en Barreiros.</div>
<br />
</span><div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><b>O CAPEIRÓN </b>(Cazás)</span></span></span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span><span face=""><span style="font-family: inherit;"><div style="margin: 0cm;"><span>Figura atestado</span><i> </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Cazás (1753) ao describir os límites da freguesía:</span></div><i style="font-family: inherit;"> ..."molino quese nombra do Capeyron"..</i></span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span><span style="font-family: inherit;"><span><span face=""><span style="font-family: inherit;"><span>Este topónimo debe aludir ao apelido ou alcume dun antigo propietario do lugar. De feito, o alcume Capeirón xa figura rexistrado como <i>capeyron</i> no ano 1300</span></span></span></span></span></span><span> </span><span>(cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia").</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span><span style="font-family: inherit;"><span><span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O dicionario de Eladio Rodríguez define "capeirón" como "capa longa e grande" (cf. E. Rodríguez (1958-1961) "Diccionario enciclopédico gallego-castellano").</span></span></span></span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>
</span></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
</div>
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">
</span></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CARBA</span></b><span lang=""> (Lousada)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O dicionario
define "carba" como "especie de roble, de folla miúda e mala
calidade de madeira", tamén coa acepción de "carballo
cerqueiro".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS CARBALLÁS</span></b><span lang=""> (Candamil, Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;">Un "carballal" fai referencia un lugar poboado de carballos.</span><br />
<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;">O apelativo "carballo" é de orixe prerromana. O correspondente termo en latín <i>robur</i> non perdurou no galego, excepto na toponimia, na que si se conserva a forma "reboredo", co mesmo significado que "carballeda" e "carballal".</span><br />
<br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CARBALLOSA</span></b><span lang=""> (Cabreiros, Cazás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O topónimo alude a un lugar
poboado de carballos.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span><b>OS CARPIZOS</b> (Cazás)</span></span></span><br />
<span face="">Aníbal Otero recolleu a voz "carpizo" co significado de carpanza, posiblemente a <i>Cistus hirsutus</i> (cf. A. Otero, 1977. "Vocabulario de San Jorge de Piquín").</span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CARRACEDO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>O CARREGAL</b> (Cabreiros)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Os topónimos Carracedo, Carrizal e Carregal remiten a lugares nos que abunda o carrizo ou cana silvestre dos pantanos. A voz carregal procede do latín *carricale, derivado de carex, carrizo.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">É de notar que a forma "carregal" é máis antiga que as formas "carracedo" e "carrizal", que xa derivaron directamente da forma galega "carrizo".</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>A CARREIRA</b> (Burgás, </span><span style="font-size: medium;">Xermade)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O apelativo "carreira", presente no galego, remite a unha (vía) carreira, un camiño feito para a pasaxe de carros ou incluso á presenza de "antigos carrís creados polo paso continuado de carros". Deriva do latín vulgar carraria, feminino do adxectivo carrarius, derivado do substantivo carru (> galego carro), un termo céltico que incorporou o latín.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O Nomenclátor rexistra o topónimo A Carreira noutros 44 concellos galegos, así como a forma en plural As Carreiras, nos concellos do Barco de Valdeorras, Lalín, Mañón, Monfero e A Pastoriza. Tamén encontramos ambas singular e plural sen artigo Carreira en Ames, Padrenda, Ponteareas, Taboada e Zas; e Carreiras en Lalín, Lobeira e Pontecesures. Alén diso, forma parte de nomes de lugar compostos, como Bocacarreira (Begonte), A Carreira Vella (Outeiro de Rei) ou Ponte Carreira (Frades). </span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">CAS CELA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span><br />
<span face=""><span lang="" style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">CASCHAO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Cabreiros)</span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">CAS DIEGO</span></b><span lang=""> (Roupar -lugar de Cas Diego)</span></span><br />
<span face=""><b><span style="text-transform: uppercase;">CAS GARCÍA</span></b> (Xermade -lugar de Cas García)</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span style="text-transform: uppercase;">CAS MASEDA</span></b> (Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span><span face="" style="font-size: medium;">O termo "cas", de uso común na zona, é apócope de "casa","na casa de", e é análogo ao francés<span class="apple-converted-space"> </span><i>chez<span class="apple-converted-space"> </span></i>ou o catalán<span class="apple-converted-space"> </span><i>ca'n</i>. Ao termo "cas" segue o nome, alcume ou apelido do propietario da casa.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Para Cas Maseda, o apelido "Maseda", xa figura atestado en Galiza no século XIII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos"). Segundo o <a href="http://ilg.usc.es/cag/Controlador?busca=MASEDA">CAG</a>, é un apelido frecuente na Mariña, e parece inferirse que tivo a súa orixe no concello do Valadouro.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Para Caschao, o apelido Chao é frecuente en toda a zona, particularmente en Ourol e Muras.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>CASA GRANDE, A</b> (Miraz)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Os topónimos "Casa Grande" xeralmente aluden á antiga presenza dunha casa señorial. Ao tratarse dun lugar preto da Torre de Miraz, tampouco podemos descartar que se referise aos "(terreos pertencentes á) Casa Grande" e non á construción propiamente. Descoñecemos a historia local, que axudaría, obviamente, a confirmar ou desmentir a hipótese.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CASADEDRA</span></b><span lang=""> (Candamil)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Composto de
"Casa de hedra", casa en ruínas.<o:p></o:p></span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="">O <span style="text-transform: uppercase;">CASAL </span></span></b><span lang="">(</span><span>Lousada, Roupar, Roupar -lugar da Torre)</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span style="font-size: medium;"><span lang="" style="font-family: inherit;">Voz transparente, que procede do latín <i>casalis</i>, e designaba na Idade Media unha propiedade illada no campo, tanto a casa coma as dependencias auxiliares. Máis tarde pasou a referirse a un grupo de casas nunha aldea.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span><b>O CASÓN</b> (Miraz, Xermade, </span></span><span face="">Burgás</span><span face="">)</span></span><br />
<span face="">A voz "casón" é o aumentativo de "casa". Moitas das veces "casón" deba interpretarse como aludindo a unha "casa grande", no sentido de "casa señorial".</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;">Para o caso de Miraz é claro, pois o Casón atópase ao pé da Torre de Miraz; dous topónimos que se clarifican un ao outro.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CASÓN DE GUIZÁN </span></b><span lang="">(Xermade)</span></span></span><br />O termo "casón" remite a unha casa grande, casa señorial, ver O CASÓN.<br /><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>Canto a Guizán, pode tratarse do apelido ou pode remitir á existencia dunha <i>uilla</i> altomedieval.</span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>O apelido Guizán é detoponímico, derivado dun sitio que tivo ese nome, o cal alude ao nome dun posesor dunha <i>(uilla) Guizani</i>. Trátase da forma en xenitivo dun antropónimo de orixe xermánica, da raíz gótica <i>*weis-</i> 'sabio', tratado por J. Piel en topónimos portugueses como </span></span></span><span>Guizoi e</span><span face=""><span> Vizoi (c</span></span><span>f. p. 55 de J. Piel, "</span><i>Os nomes germânicos na toponímia portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo IV)</i><span>. </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span><span style="font-family: inherit;"><span>Examinando a frecuencia do apelido Guizán, inférese que o apelido debeu ter a orixe en Xermade, polo que cobra forza que remitise a un oriúndo deste Casón de Guizán. </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span>Hai un CURRO DE GUIZÁN nesta parroquia, e tamén hai </span><span>catro terras Guizán en tres freguesías de Vilalba, pero ningún é núcleo de poboación. Queda, pois, en dúbida cal foi o Guizán inicial que deu nome ao apelido dos posesores de todos estes lugares.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span>Xa sen máis relación que a etimolóxica, atópase un Guizás en Monterroso (Lu) e un Guizáns no Entrimo (Ou). </span><span style="font-family: inherit;">En Cedeira hai un Quiza" que puido ter a mesma orixe.</span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span><b>O CASTELO</b> (Cazás)</span></span></span><br />
<span face="">Topónimo con orixe na palabra latina <i>castellum </i>‘forte, reduto’, diminutivo de <i>castrum</i> ‘campamento fortificado’. É un topónimo moi frecuente en Galiza.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>A motivación deste topónimo pode vir tanto dunha fortificación medieval como por unha aplicación metafórica para nomear un outeiro do terreo, houbese ou non algún tipo de fortificación. Os vestixios de castros prehistóricos tamén reciben este nome, polo xeral ao estaren situados en lugares elevados no terreo, non por unha referencia a unha entidade xeográfica ou étnica dos pobos da Gallaecia durante a administración romana.</span></span></span><span lang="" style="font-family: inherit;"><br /></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">CASTRILLÁN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang=""><span>Está </span></span></span><span>atestado como "</span><i>Castrellan" </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Roupar (1753) ao describir os límites da freguesía.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">Composto derivado de <i>Castru Iuliani</i>, remitindo a un castro dun posesor chamado <i>Iulianus</i>.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><br /></span></span></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CASTRILLÓN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Derivado do apelativo "castro". Aludiría a antiga existencia dun castro, aínda que por veces refire simplemente a un lugar elevado na paisaxe. Así, o dicionario de Eladio Rodríguez define castrillón como "vocablo toponímico de Galicia, que es aumentativo de castro y significa monte alto, eminencia, altura o elevación del terreno" (cf. DdD).</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>O CASTRO </b>(Cabreiros, Burgás, Roupar -lugar de Sucastro)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>OS CASTROS </b>(Roupar -lugar da Pinguela)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>Topónimo frecuente en Galiza. En galego designa un tipo de asentamento prehistórico característico do Noroeste peninsular, aínda que tamén é usado na toponimia para se referir a outra clase de edificacións semellantes ou mesmo a unha elevación do terreo onde puidese ter existido un castro. Vén d</span><span>o latín </span><i>castrum</i><span> 'castelo, fortaleza’'. E</span><span> (cf. P. Martínez Lema, 2012. "Toponimia de Begonte e Rábade").</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">CASTRORRAMIL </span></b><span lang="">(Momán)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">De<i> *Castrum Ranamiri</i>, castro dun antigo posesor chamado <i>Ranamirus</i>, nome de orixe xermánica. </span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Ver "O CASTRO" para máis detalles.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"></span><span face=""><span><b>AS CAVADAS</b> (Xermade -lugar das Cavadas)</span></span></span><br />
<span face="">Alén do significado máis común referido a "terreo que foi cavado, xeralmente para dedicalo a cultivo", o apelativo "cavada" tén a acepción antiga de "foxo" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=cavada&tipo_busca=lema">DdD</a>), do latín <i>caua </i>'gabia, cova'.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>O alemán G. Schulz, a mediados do século XIX, describía un método de cultivo que consistía nas "rozas" ou "cavadas”, usado en montes e zonas pendentes do oeste de Asturias e parte de Galicia “<i>cuya cubierta vegetal se cava, seca y quema una vez cada cierto número de años, sembrando y recogiendo una cosecha de trigo, a la que sirve de abono la ceniza de la vegetación </i></span></span><i>quemada</i><span>”. </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">
</span>
<span face="">Sería, por tanto, un sinónimo de "rozas".</span><span face=""><br /></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">CAZÁS </span></b><span>(Cazás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<span style="font-size: medium;">A orixe do nome estaría en <i>(uilla) Cazanis</i>, forma en xenitivo de <i>Caza</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola). É un nome de orixe xermánica.<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Está atestado como <i>S. Iuliani de Cazanes</i> en 1077 (cf. p. 377 de E. Bascuas "Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega", 2014).</span><br />
<span face="">No 1527 aparece como <i>Caçanes</i> no <a href="https://www.ine.es/prodyser/pubweb/censo_pecheros/tomo1.pdf">Censo de Pecheros</a>. No final do século XVI xa figura como <i>Cazans</i>, reflexando aínda unha pronuncia con nasalidade (cf. T. Gomez, 1829. "Censo de población de las provincias y partidos de la Corona de Castilla en el siglo XVI").</span><br />
<span face=""><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS CERNADAS</span></b><span lang=""> (Cabreiros)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O termo "cernada" vén de <i>*(terra) cinerata</i>. Significaría, portanto, "as terras queimadas", probablemente en relación coas actividades de cavar na roza: nas que facían borralladas, ao queimaren os toxos e outros arbustos, que servían de abono para logo plantar o cereal.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">Escribiu Risco: <i>"Nas terras de montaña, vese ao lonxe polo vrau arder o monte en moitos lados, dando de día un basto fume azul que vai empardecendo conforme sube, e véndose de noite as luces e o resprandor das flamas baixas, coma se estiveran acendendo braseiros eiquí e acolá. Ollando ao lonxe, as máis das veces é o fume o único que se move na calma azul da largancía" (</i>V. Risco, "<i>Terra de Melide</i>").</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-size: medium;">No Catastro de Ensenada de Roupar (1753) ao describir os muíños da freguesía está atestado tamén un "Zernada" nesa freguesía.<br /></span></span></span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CERQUEIRAL</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Piñeiro)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;"><span>Vén atestado como "<i>zerqueiral</i>" no Catastro de Ensenada de </span><span>Piñeiro </span><span>(1753) ao describir os muíños da freguesía.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face="">Este topónimo ten o significado de "lugar onde abundan os cerqueiros". O "cerqueiro" designa unha árbore da mesma familia que o carballo (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=cerqueiro&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Este topónimo foi recollido xa por Gonzalo Navaza con este significado (cf. G. Navaza, "Fitotoponimia galega". 2006). </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span>O Nomenclator rexistra</span><span> </span>outro "Cerqueiral" en Salceda de Caselas (Pontevedra), así como o plural "Cerqueirás" en Coristanco (A Coruña).</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0px;">
<span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CEPETAL</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Referido a un lugar onde abundan os cepos, os troncos remanentes das árbores cando se cortan.</span><br />
<span face="">O apelativo "cepo" procede do latín <i>cǐppŭm </i>‘poste’.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Existen outros "O Cepetal" en <span><a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a></span>, Galdo, etc. Existe tamén "O Zopetal" en Muras.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CERVEIRA</span></b><span lang=""> (Piñeiro)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Topónimo transparente, indicando a antiga presenza de cervos, en abundancia ou criando.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">O sufixo -eira neste caso actúa, tal como indicado, como abundancial, o mesmo que ocorre con topónimos como Leboreira (lebres), Lobeira, Coelleira, Golpilleira (raposos), etc.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span>
<span face="">É de notar que para os topónimos con raíz Cerv- tamén poden ter orixe prerromana. Por exemplo, os Cervantes, Cervaña, Cérvora, Cervia (a actual Servia), considerando os sufixos que inclúen: -nt-, -aña, -ora, -ia, semellan típicos da hidronimia paleoeuropea. </span>Moralejo para o topónimo "Cervantes" postula unha orixe na raíz indoeuropea *<i>(s)kerbh</i>- 'afiado', da que deriva a forma protocelta *<i>kerbo</i>- 'puntiagudo, afiado', ou o letón <i>skarbs</i> 'afiado, agudo' (e tamén o inglés <i>sharp</i>). Naqueles casos indicaría, por tanto, unha elevación do terreo ou un terreo rochoso. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Volvendo ao topónimo "A Cerveira", nada indica a priori que non se trate da orixe indicada ao comezo deste artigo.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><span>Vén atestado no Catastro de Ensenada de </span><span>Piñeiro </span><span>(1753) ao describir os muíños da freguesía.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span face=""><i style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></i></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS CHAFARICAS</span></b><span lang=""> (Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Posiblemente "Chafaricas" se refira a "casopas, cabanas" neste contexto.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O termo "chafarica" non está rexistrado no dicionarios de galego, aínda que si "chafarico" 'casopa, tenderete' (cf. <a href="http://www.estraviz.org/Chafarico">Estraviz</a>). Por outro lado, "chafarica" figura en portugués, co significado de 'taberna, baiuca'.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Tampouco podemos desbotar unha interpretación como sinónimo de "chafariz" 'fonte', pois tanto a chafariz como a chafarica se lles asigna unha procedencia no apelativo árabe hispano </span><i><span>ṣ</span></i><i><span>ihr</span></i><i><span>īǧ</span></i><i><span> </span></i><span>'fonte, poza'.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>En conclusión, cremos que debe interpretarse como "casopas, cabanas" neste contexto, xa que, dada a súa ocorrencia en plural (tanto neste caso como noutros na xeografía galega), non parece probábel que nun pasado existisen varias tabernas no mesmo lugar.</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>OS CHOUPILLÓS</b> (Burgás)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Posiblemente derive do sobrenome "Choupillón" dun antigo posuidor estes terreos, un alcume en relación a choupar. A formación sería típica na toponimia, cun posesivo adxectival (Os terreos de Choupillón = Os Choupillós)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">De feito, o alcume Choupeiro xa figura rexistrado no séc. XIV (cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia").</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O Nomenclator rexistra outros topónimos que deben estar relacionados, tamén como alcume do posesor, denominados O Choupín en Ribadeo e Choupín en Viveiro.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CHOUSA DE </span></b><b style="font-family: inherit;"><span lang="">NOIA </span></b><span lang="" style="font-family: inherit;">(Xermade)</span></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Debe remitir ao apelido Noia dun antigo posesor desta chousa.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Este apelido vén do topónimo "Noia", o cal foi estudado por Bascuas, que o deriva da forma paleoeuropea (pre-céltica) <i>*noig</i><i><span>w</span></i><i>-.</i> da raíz indoeuropea <i>*neig</i><i><span>w</span></i><i>- </i>'lavar'. Cf. p. 354 de E. Bascuas "<i>Hidronimia y léxico de origen paleoeuropeo en Galicia</i>". 2006.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CHOUSA DE </span></b><b style="font-family: inherit;"><span lang="">PERNAS </span></b><span lang="" style="font-family: inherit;">(Xermade)</span></span></div></div></div><div style="margin: 0cm;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Chousa pertencente a unha persoa apelidada "Pernas"</span><span style="font-family: inherit;">. Este apelido tivo a súa orixe neste concello, tal como se pode deducir dos datos do <a href="http://ilg.usc.es/cag/Controlador?busca=PERNAS">CAG</a>.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CHOUSA DE </span></b><b style="font-family: inherit;"><span lang="">NOIA </span></b><span lang="" style="font-family: inherit;">(Xermade)</span></div></div></div><div style="margin: 0cm;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: inherit;">O topónimo "Noia" foi estudado por Bascuas, que o deriva da forma paleoeuropea (pre-céltica) <i>*noig</i><i><span>w</span></i><i>-.</i> da raíz indoeuropea <i>*neig</i><i><span>w</span></i><i>- </i>'lavar'. Cf. p. 354 de E. Bascuas "<i>Hidronimia y léxico de origen paleoeuropeo en Galicia</i>". 2006.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: inherit;"><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CHOUSA DE XANABEQUE</span></b><b style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></b><span lang="" style="font-family: inherit;">(Momán)</span></div></div></div><div style="margin: 0cm;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Derivado de "Xan Oveque". Ver "O BEQUE" para máis detalles.</div></div></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div></div></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CHOUSA DO CANEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><u1:p></u1:p>Ver
"O Caneiro".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CHOUSA DO ILLOA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Posiblemente
"Illoa", neste caso, estea relacionada con
"illó", "terreo pantanoso, parte dunha finca que é máis húmida
que o resto do terreo e case sempre está mollada". Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=ill%F3&tipo_busca=lema">DdD</a>.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">De feito, E.
Bascuas menciona un "Illoa" en Monterroso documentado en 11285 como<span class="apple-converted-space"> </span><i>Viloa</i>.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face="">É, por
tanto, un hidrónimo de orixe </span>prerromana, paleoeuropea, derivado da raíz
indoeuropea<span class="apple-converted-space"> </span><i>*wel-</i><span class="apple-converted-space"> </span>'xirar, virar'. Cf. p.142 de E.
Bascuas <i>"Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega".</i></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CHOUSA DOS VERDES</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><u1:p></u1:p>O
significado non semella referir á cor dos prados.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Probablemente aluda á pertenza a unha persoa de apelido Verde ou Verdes. De feito o apelido Verdes xa está atestado en Galiza no século XIV (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos"). Segundo o CAG, este apelido é frecuente na actualidade na Terra Chá, mentres que o apelido "Verde" é máis frecuente na provincia de Pontevedra e sur da Coruña.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CHOUSO DE GONZALBO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Un chouso é unha pequena chousa. Neste caso, indica a que foi antigamente pertencente a Gonzalvo, nome de orixe xermánica.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O COCHÓN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Pode significar "p</span><span>edazo de terreo labradío de certa extensión".</span><span lang=""> </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Tamén pode vir de alcume despectivo, aumentativo de "cocho" ("porco").</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span lang="" style="font-size: medium;"><span>O Nomenclator rexistra</span><span> </span>outro "Cochón" no viciño concello do Valadouro.</span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CODESEIRA</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Burgás, </span><span style="font-family: inherit;">Xermade)</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CODESEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span></span></div></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
O "codeso" é unha planta da familia das leguminosas, similar á xesta. En singular,remite a un lugar onde abunda esta planta. <span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Nos casos de "codeseira", "codeseiro" ou "codesal", igualmente remiten a</span></span><span> lugar onde abundan os codesos. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">O codeso, tamén chamado cítiso e piorno, é o nome dunha especie de arbusto, semellante á xesta (<i>Adenocarpus complicatus</i>, aínda que tamén se dá este nome a outras especies como o <i>Adenocarpus hispanicus</i> e o <i>Adenocarpus viscosus</i>) . </span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Indicaba Marcial Valladares que "<i>Crece en casi todos los montes; florece en junio y julio y sus flores son amarillas. Los labradores úsanla comunmente para barrer y juntar la hoja que los robles y castaños sueltan en el otoño</i>." (cf <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=codeso&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a> - M.Valladares, 1884. "Diccionario gallego-castellano").</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span><span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O </span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">CODESO</span></b> </span></span><span lang="">(Momán)</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span><span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;">Pode referirse á planta, ver A CODESEIRA.</div><div style="margin: 0cm;">Tamén pode vir dun alcume referido ao posesor do lugar. De feito, o alcumes Codeso xa figura rexistrado no séc. XIII : "<span style="font-family: inherit;">Iohanni Fernandi, dicto Codesso,</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;">1258, Fernandus Iohannis dictus Codesso, 1273" </span>(cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia"). </div><div style="margin: 0cm;"><br /></div></span></span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CONCHARELO</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Roupar)</span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Forma diminutiva, de "conchal", abundancial de "concha". Talvez sexa un orónimo, referindo á forma de "concha" do terreo.</span><br />
<span face="">Por outro lado, os topónimos "Concheiro" e similares foron analizados por Navaza, que indica que algúns deles poderían ser fitotopónimos, dada a acepción de 'noz' para "concho". Xa que logo, "Concheiro" sería sinónimo de "nogaredo", lugar onde abundan as nogueiras. </span><br />
<span face="">Navaza tampouco desbota que algún deles estea relacionado coa "herba concheira" (<i>escrofularia nodosa</i>).</span><br />
<span face="">Dada a situación, ben lonxe da costa, desbotamos que o topónimo estea relacionado cun abundancial de cunchas, un depósito prehistórico de cunchas mariñas.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><span>O Nomenclator rexistra</span><span> </span>outro "Concharelo" no cercano concello de <a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Mañón</a>.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CONCHOUSO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Derivado </span><span>do latín <i>cum-clausum </i>"lugar pechado", onde a partícula <i>cum </i>actuaría neste caso de superlativo. No dicionario aparece como "lugar pechado dentro da corte, usado de cortello para os porcos".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Cabeza Quiles define "conchouso" como "lugar cóncavo ou deprimido", derivado do latín <i>conclausum </i>"horta pechada".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CONZADO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;">O dicionario define "conzado" como "terreo coberto de mato a rentes dunha leira" (cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=conzado&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CORRETA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Significado
incerto. Talvez ultracorrección por "Curreta", diminutivo de "curro" 'terreo
pechado, inculto, de pasto ou monte baixo', e evoluiría de Curreta para Correta
por etimoloxía popular.</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CORTIÑA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(</span>Roupar, <span lang="">Roupar -lugar da
Pinguela, </span>Xermade, etc)</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><o:p></o:p></span><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS CORTIÑAS</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo "cortiña" vén do
latín tardío <i>cohors</i> ‘sitio cerrado’, do cal derivaron <i>cohortina </i>‘cortiña’
e <i>cohorticulum </i>‘cortello’. <o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">As
"cortiñas" son leiras que orixinariamente estaban pechadas, situadas
preto da aldea, eidos traballados e estercados nos que se plantan legumes
e hortalizas.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CORTIÑA DE ILLOA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Ver
"A Chousa do Illoa".</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A CORTIÑA DO ABADE</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Debe indicar que a leira pertencía ou pagaba foro a algún mosteiro.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Alternativamente,
aínda que menos probable, o termo "abade" podería ser relativo co
elemento paleoeuropeo<span class="apple-converted-space"> </span><i>*ap-</i>,
presente en hidrónimos. No entanto, ao non ter máis indicacións, debemos
supoñer a priori a primeira alternativa e non a prerromana.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A COTARELA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás, Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">Un
"cotarelo" é un </span>pequeno </span>coto, outeiro, pequena colina (cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=cotarelo&tipo_busca=lema">DdD</a>). O xénero feminino, neste caso, unicamente podería indicar variación de tamaño con respecto ao masculino, algo maior que un cotarelo.</span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span>
</span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A COTAREÑA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Referido a coto, talvez un orónimo ou máis ben referido ao antigo posesor, de alcume "cotareño", e de aí "(terra) cotareña", pertencente ao "Cotareño".</span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O COTO DA PÍA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Lousada)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Indica un coto (lugar elevado, outeiro) no que se encontra unha pía. Podería encontrarse labrada na pena, quer por acción erosiva quer pola acción do home (e ser, por tanto, un petróglifo).</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O COUTADO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O dicionario define "coutado" como "terreo cercado" (cf.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=coutado&tipo_busca=lema">DdD</a>)</span><span>.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Alternativamente, podemos interpretalo como en referencia ao apelido dun antigo posesor. O apelido Coutado xa figura atestado en Galiza no século XIII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos").</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O COVELO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>Diminutivo de "covo", no sentido de "lugar no fondo dunha concavidade".</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Aínda que varios autores indican que "covelo/a" e similares a priori poderían corresponder tanto cun diminutivo de "covo/a" como de "cubo/a", Santamarina demostrou que a meirande parte dos Cuvelo/a(s) e Cubelo/a(s) galegos remiten a *<i>cova</i> e non a <i>cupa</i>, chegando a suxerir a posibilidade de que cuba non presentase derivados toponímicos en Galiza (cf. A. Santamarina, 2008 "Covelo, covela, cubelo, cubela. Un problema gráfico e etimolóxico").</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">COVILLÓN </span></b>(Cazás)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O COVO </span></b><span lang=""><span class="apple-converted-space"> </span>(Roupar -lugar da Graña)</span></span></div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">A voz "covillón" é un diminutivo de "covo".</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">O apelativo "covo" remite a un lugar localizado nunha depresión do terreo, nunha concavidade orográfica. </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>O significado literal de "covo" é o transparente de "fondo, cóncavo", tal como vén recollido xa no dicionario de Pintos (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=covo&tipo_busca=lema&comodins=s#PintosVocabulario1865c">DdD</a>).</span></span><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span>É por tanto análogo aos topónimos "A Cova", que para moitos deles adoitan indicar depresións do terreo, concavidade orográfica, xa que logo, non implicando que haxa unha furna ou caverna. A mesma opinión foi xa indicada por Navaza (cf. G. Navaza, 2007. "Toponimia de Catoira").</span></span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span></span>
<br />
</span><div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CUNCHOUSO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O mesmo que "conchouso". Ver "O Conchouso".</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>OS CURRÁS</b> (Burgás -lugar dos Currás, Candamil, Miraz)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O apelativo Curral defíneo o dicionario como "sitio contiguo á casa, pechado para recoller o gado e curtir esterco". No caso destes topónimos, ao caracterizar o nome da poboación, debe aludir, por tanto, á súa orixe como lugar onde se gardaba o gado. Semella, xa que logo, que era un lugar suficientemente lonxe dos núcleos poboacionais como para crearse alí un novo núcleo.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Hai moitas teorías para explicar a etimoloxía deste topónimo. Así, Corominas afirma que deriva de *currale («circo de carreiras»), á súa vez de currus 'carro'. Outros defenden que procede do latín currere 'correr'. Autores como Rivas Quintas relaciónano coas formas célticas cor-, corr- 'construción circular, curvo'.</span></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CURRO DE GUIZÁN </span></b><span lang="">(Xermade)</span></span></span><br />
<span face="">Un "curro" é definido polo dicionario como "<i>cerca de madeira ou de pedra onde se concentra o gando ceibo do monte, especialmente cabalarías e vacas</i>".</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>Canto a Guizán, trátase dun antropónimo de orixe xermánica, da raíz gótica <i>*weis-</i> 'sabio', tratado por J. Piel en topónimos portugueses como </span></span></span><span>Guizoi e</span><span face=""><span> Vizoi (c</span></span><span>f. p. 55 de J. Piel, "</span><i>Os nomes germânicos na toponímia portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo IV)</i><span>. </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Debeu haber un lugar de Guizán, posiblemente non lonxe de onde se atopa o CASÓN DE GUIZÁN.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
<span style="font-family: inherit;">En Cerdido hai un "Rego de Quiza" que tería a mesma orixe.</span><br />
<span face=""><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O CURUXÁN DE ABAIXO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Significado incerto. Poderíamos pensar nunha relación con "curuxa", aínda que a terminación en -án semella estraña. Se relacionado con curuxa, sería análogo a "curuxeira", a</span><span>bundancial de "curuxa", designa un lugar caracterizado pola presenza ou abundancia de ditas aves. Tamén, metaforicamente, indicaría un "lugar en sitio elevado e con penascos". </span><span>Cf. </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=curuxeira&tipo_busca=lema">DdD</a><span>.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;"><br /></span></b>
<b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A DÁDIVA</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Xermade)</span></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A DÁDIVA
DO LOIMIL</span></b><span lang=""> (Xermade)</span><o:p></o:p></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS DÁDIVAS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span lang="">Topónimo
que podería indicar que o terreo </span></span>foi obtido de balde. No entanto, ao ser varios casos, non parece anecdótico e parece máis plausible que aluda á ligazón cun foro con dádiva á igrexa.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A DEVESA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Do latín <i>terra defensa</i> 'terra resguardada, vedada'. Significa "terras cercadas", xeralmente un terreo arborado acoutado con certas restricións e normalmente destinado a pasto do gando. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Orixinariamente eran terras prohibidas para o pobo, do rei ou nobres, para cazar ou para explotación das árbores (carballos, etc).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">ESCORISCADA </span></b>(Cazás)</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Os dicionarios recollen varias acepcións. A que encaixa para un topónimo sería como participio de escoriscar "Limpar de cantos un labradío", que recolle Rivas Quintas (cf. E. Rivas, 2001. "Frampas, contribución al diccionario gallego"). É unha formación similar á de topónimos como "Estoxada" (limpar de toxos).</span><br />
<span face="">Tamén pode ser que remita a "corisco" no senso de vento frío con chouva ou saraiba.</span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ESCRITA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás -lugar da Escrita)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">O nome
deste núcleo de poboación p</span></span><span face="">robablemente indica a existencia dun petróglifo. Por veces trátase de gravados de orixe prehistórica e outras veces refírense a marcas nas pedras ou pedrafitas, ben cun sentido relixioso ou máxico ou ben como sinal dos límites entre vales, parroquias, propiedades monacais ou xurisdicións. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Descoñecemos neste caso se se conserva.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ESPERADA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="">A forma</span><span face=""> "A Esperada", cremos que deriva dunha falsa deglutinación por "A Asperada" (sonan igual en galego), sendo "Asperada" un derivado de "Áspera", topónimo frecuente, que parece derivar do latín "<i>terra aspera</i>", ou incluso "<i>aspera loca</i>" (cf. p. 306 de A. Moralejo, 1977. "Toponimia gallega y leonesa").</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Tén, por tanto, unha orixe similar á de "O Esperón" </span><span face=""> (</span><a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a><span face="">).</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0px;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A FALCA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">Unha
"falca" defínea o dicionario como "Toro de madeira tronzado para
serrar". Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=falca&tipo_busca=lema">DdD</a>.
Descoñecemos o seu encaixe toponímico.</span><o:p></o:p></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><br /></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O FEAL</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade, Burgás, Roupar, Candamil)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Lugar onde abunda o feo, herba para forraxe</span></span><span face=""><span>, por veces o silvestre (Deschampsia flexuosa).</span></span></span><br />
<span face="">Por extensión, “feal” alude a un “prado que se sega”. Así, na documentación medieval atopamos exemplos como:</span><br />
<span face=""> “ ... <i>e deuesas e feaes e cortes e cortiñas,</i> ...” (LUCAS, 1991:428).</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A FEOUCA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Talvez
"feouca" corresponde co significado transparente do termo,
posiblemente relativo ao alcume dun antigo posesor ou ben caracterizando a
terra como "feouca" pola pouca produtividade.</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Alternativamente,
relativo ao "feo", indicando terra pouco produtiva, somente de feo.</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A FIOSA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Pena Vaqueira)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="">O termo
"fiosa" tén dúas acepcións: a primeira delas o mesmo que </span>"feosa", "feal", paraxe no
que abunda o "feo" (cast.<span class="apple-converted-space"> </span><i>heno</i>), da especie silvestre (<i>Deschampsia flexuosa</i>). Por
veces coincidente cun prado.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">A segunda acepción é a de "lugar resguardado, cerca das cimas" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=fiosa&tipo_busca=lema">DdD</a>). Descoñecemos cal dos dous casos se trata neste topónimo.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>FOLGOSO</b> (Lousada)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>AS FOLGUEIRAS </b>(Xermade -lugar das Folgueiras, Roupar -lugar das Folgueiras)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Topónimos que remiten a lugar onde abundan (abundaban) os felgos.</span></div><div><div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A FONTALOUSA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;">Debe derivar dunha "Fonte da Lousa", remitindo á súa situación ao pé dunha lousa ou á construción da fonte.</div><div style="margin: 0cm;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang=""><br /></span></span></span></span></div>
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O FONTAO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade -lugar do Fontao)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">O nome deste núcleo de poboación posiblemente derive </span></span><span>de </span><i>(agru)</i><span> </span><i>fontanu</i><span>, derivado de </span><i>fons </i><span>"fonte" (Cf. Moralejo Lasso. "</span><i>Toponimia gallega y leonesa</i><span>").</span></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span lang="">Alternativamente, tal como sostén </span></span><span>Cabeza Quiles, </span><span>podería derivar do nome dun </span><span face=""><span>posesor </span><span>chamado</span></span><span> </span><i>Fontanus</i><span>. </span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;">A </b><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">FONTE </span></b><b style="font-family: inherit;">CEREIXA</b><span style="font-family: inherit;"> (</span><span style="font-family: inherit;">Roupar</span><span style="font-family: inherit;">)</span></span></div></div><div><span style="font-size: medium;">Este topónimo pode aludir, máis que á froita indicada, que non encaixaría moito en singular para un topónimo, ao apelido ou alcume "Cereixo" dun antigo propietario do lugar. De feito, o alcume Cereixo xa figura rexistrado como Cerasio na Idade Media, ".. Arias Fernandiz, cognomento Cerasio.." (cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia"). A formación sería típica na toponimia, cun posesivo adxectival (Veiga Cereixa = Veiga de Cereixo).</span></div><div>
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span>Por outro lado, ao tratarse dun hidrónimo, debemos considerar a asignación do filólogo E. Bascuas aos topónimos "Cereixa" e "Cereixiña" dunha orixe nunha forma prerromana paleoeuropea, cun significado de "escuro", derivado dunha das raíces indoeuropeas *kei- 'cor' (xeralmente escura), ou *<i>ker</i> 'de cor escura, suxo, gris' </span></span><span style="font-family: inherit;">(cf. p. 297 de E. Bascuas</span><span style="font-family: inherit;">, 2014. </span><i style="font-family: inherit;">"Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega"</i><span style="font-family: inherit;">).</span></span></div>
<div>
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O Nomenclator rexistra tamén unha "Veiga da Cereixa" en <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>.</span></span></div><div><span face=""><span style="font-size: medium;"><div><br /></div><div style="font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;">A </b><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">FONTE </span></b><b style="font-family: inherit;">CUÍÑA</b><span style="font-family: inherit;"> (</span><span style="font-family: inherit;">Lousada</span><span style="font-family: inherit;">)</span></span></div></div><div>Hai controversia na interpretación dos abundantes topónimos galegos "Cuíña", que comparten orixe etimolóxica cos Cuña e os seus equivalentes portugueses Cunha.</div><div>Por unha banda, autores do prestixio de Martínez Lema interprétana como correspondente co apelativo "cuíña" 'pequena elevación do terreo'. Eladio Rodríguez recolle este significado como forma aínda viva en Abadín e Parga, definíndoa como "colina", e Constantino García tamén o rexistrou en Laxe, co significado "lomba" (cf. DdD).</div><div>Aínda que se podería pensar na voz patrimonial equivalente a "colina 'outeiro', a voz colina co sentido orográfico trátase dun italianismo introducido no séc. XVII (cf. Corominas, DCECH). Ademais, se viñese do latín collis/collina daría **coliña, non coíña/cuíña.</div><div><br /></div><div>Por outra banda, se derivan da forma medieval "colina" (tal como figura atestado no caso dunha Uilla Colina), os rexistros medievais non parecen remitir a colinas orográficas senón a elementos moito máis definidos e delimitados na paisaxe (cf. CODOLGA):</div><div>(800) - Floriano,DiplomáticaAstur (800):</div><div>" .. et vadit ad illo pino, deinde ad colina et vadit ad via Angustina .." </div><div>Floriano,DiplomáticaAstur (831):</div><div>" .. seneras uel quidquid ibidem est; et ad Bellenia colina et horreum, binia de Armentari ..."</div><div>Andrade,CelanovaTbo (885):</div><div>[...] integra vinea, pumares, ceresales, perales, ipsa colina medietate, et de ipso lagare de tercia medietate integra [...]</div><div>SáezE,CelanovaCD (935):</div><div>[...] , et alia uinea que comparauimus de Tano, et colina integra, et de alias mazanarias et ceresales [...]</div><div>Andrade,Celanova (1009):</div><div>[...] vinea ad casa de Gundemaro, levat se de illa colina et vai per succo de Daniel [...]</div><div>Lucas,SamosTbo (1026):</div><div>[...] suo germano Stevano et de sua suprina pumare super illa colina ; [...]</div><div>Lucas,SamosTbo (1052) :</div><div>[...] et que vendivit domno Fredenandiz ad illa colina sua tercia in illo ortale [...]</div><div>Andrade,CelanovaTbo (1075):</div><div>[...] integra in vineas, in pumares, ceresales, ipsa colina media et ipso lagare de tercia medietate [...]</div><div><br /></div><div><div>Esta interpretación tampouco encaixa para o topónimo O Cuiñal (Celanova, Ou), pois un abundancial de outeiros non tería sentido. Tampouco encaixaría para A Cuiñeira Grande (O Grove, Po) por razóns similares.</div><div>Nicandro Ares interpretou os topónimos "Cuíña" como talvez 'lugar de coios ou de coles'.</div></div><div style="font-family: inherit;">No caso que nos ocupa tampouco encaixa un orónimo, e "cuíña" parece ter unha función adxectival, que podería encaixar con abundancia de coios, aínda que descoñecemos se é o caso. Igualmente semella adxectival no caso de Pedra Cuíña (Palas de Rei, Lu).</div></span></span></div><div>
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">FONTE DA NATA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Posiblemente "nata" teña o significado transparente. Porén, parece encaixar dificilmente unha fonte da nata.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Alternativamente, podería vir de "Fonte de Anada", co cal</span><span> tería a orixe </span><span>no tema pre-latino</span><span> <i>*an(n)-</i>, común en hidrónimos, e que<i> </i>Bascuas liga co radical céltico <i>*an-</i> 'poza, pántano, lama', como o galo <i>anam </i>"poza" ou o topónimo "Guadiana".<o:p></o:p></span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">De feito, tamén son frecuentes os topónimos "anella", "anido" e "aneiro" e similares, xeralmente como hidrónimos.</span></span></div><div><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div><span style="font-size: medium;"><b>A FONTE DO GATO</b> (Cazás)</span></div><div><span style="font-size: medium;">Probablemente sexa alusión expresiva ao cativa que é a fonte. Sería un uso similar ao Rego do Gato (Xuances), que o saltan os gatos.</span></div><div><span style="font-size: medium;">É un topónimo relativamente frecuente, así hai outra Fonte do Gato, por exemplo, en Ourol e outra nas Ribeiras do Sor (Mañón).</span></div><div><span style="font-size: medium;">Podería tamén remitir a gatos monteses, mais é improbable, dada a cantidade de regos que aluden aos gatos.</span></div><div><span style="font-size: medium;">No entanto, dada a frecuencia do apelido "Gato" na contorna, en particular neste concello, non se pode descartar que aluda ao apelido da persoa coa que se asocia a fonte.</span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"> </span></div><div><span style="font-size: medium;"><div><br /></div><div><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A FONTE </span>OLVIDA</b> (Momán)</div><div>Aínda que sexa soamente unha posibilidade, podería tratarse dunha reinterpretación dunha "Fonte do Alvedro". De feito, en Ribadeo atopamos O Olvidal que remite a un lugar onde abundan os albedros. termo é unha deturpación de "erbedal". Un erbedal refire a un lugar onde abundan os érbedos, tamén chamados alvedros ou esvedros. Navaza, de feito, interpretou varios Olvideiro deste modo (cf. G. Navaza, "Fitotoponimia galega". 2006).</div>
</span><div><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div><span style="font-size: medium;">O Nomenclator rexistra Olvidal (Ribadeo), A Olvideira (Viana do Bolo), Rego dos Olvideiros (Porto do Son), Rego do Olvideiro (Muros), así como Solvidros (Verea) e Suolvido (Vigo), estes dous últimos virán de So-Olvidros e So-Olvido, respectivamente.</span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"></span></div>
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">
</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A FONTE ROMEU</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo
"romeu" pode corresponder con varias orixes e significados. <o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Pode ter
orixe no nome personal Romeo, indicando a persoa que posuía o terreo onde
está situada a fonte, ou ben que a arranxou como fonte.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Tamén pode
ser alcume derivado do adxectivo "romeu", "peregrino",
orixinariamente peregrino que vai a Roma, mais xa na Idade Media, peregrino a
Santiago. Indicaría, portanto, "a fonte do peregrino".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Alternativamente,
poden estar relacionados coa planta así chamada, que ten o nome científico de<span class="apple-converted-space"> </span><i>Rosmarinus officinalis</i>. <o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br />
<b>A FONTE VACARIZA</b> (Burgás) <o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Ver
"A Vacariza".<o:p></o:p></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span>
<span face=""><b>A FONTELA</b></span><b> </b>(Burgás) </span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">A voz "fontela" remite a unha fonte que ten un caudal moi escaso.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">É unha forma derivada de "fonte", co antigo sufixo diminutivo -ela. Poderíamos dubidar se vén de fonte + -ela ou directamente do latín <i>fontanella(m)</i>. Parece ser que foi o segundo (cf. R. Álvarez, "Dialectoloxía e toponimia: Fontán, Fontenla, Fontaíña"), ao aparecer tamén as variantes Fontenla e Fontaela.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS FORCADAS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">A aplicación na toponimia, deste e doutros derivados de "forca" ( "Forcada", "Forcadela", "Forcadiña", "Forqueta") é relativamente frecuente, referindo xeralmente a unha bifurcación de río ou regato, </span>dun camiño, ou de montañas; neste último caso, sería no sentido de "desfiladeiro". A acepción de "forca" como "desfiladeiro", aínda que no galego actual non se rexistre, en portugués si que se conserva.<br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>A mesma interpretación dáa Corominas na toponimia catalá, con alta frecuencia dos cognados "Forques", Forcat(s), Forcada (-es), Forcall, Forquet, aludindo a un accidente xeográfico, quer a unha bifurcación nun camiño, río, val ou barranco.</span></span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O FORNIL</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><u1:p></u1:p>Este topónimo é analizado por Martínez Lema para o caso de "<i>Forniis</i>", que deriva do plural de *(lugar) fornil (cf. <a href="http://revistas.ucm.es/index.php/RFRM/article/viewFile/RFRM1010110237A/9068">aquí</a>).</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Este termo, aínda que inexistente no galego actual, correspondería co francés<span class="apple-converted-space"> </span><i>fournil<span class="apple-converted-space"> </span></i>'lugar onde se encontra o forno', 'lugar de traballo do panadeiro'. </span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Derivaría, xa que logo, de "forno" mediante o sufixo <i>- lis</i> (acusativo - <i>le</i>> -il). Así, Du Cange recolle <i>furnile </i>coa definición<span class="apple-converted-space"> </span><i>"Pars aedis rustica, in qua est furnus, vulgo Fournil".</i></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><i><br /></i></span></span><span face=""><span><b>OS FORNELOS</b> (Xermade)</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>MONTE DE FORNELOS</b> (Momán)<br /><div style="margin: 0cm;">Os dicionarios de galego definen a voz "fornela" como "boca do forno" e mais "sitio para a cinza, debaixo ou ao pé do forno". Tamén ten a acepción de "alacena na parede".</div><div style="margin: 0cm;">A motivación para os topónimos Fornela e Fornelo(s) é xeralmente metafórica, para se refererir a dolmens ou a pequenas covas. Tal como indica Manuel Lorenzo (cf. Toponimia de Dodro e de Laíño), "díselle ás mámoas fornos e fornelas dos mouros". Tamén indicou Almeida Fernandes que "a metáfora dolménica e a espeleológica são as únicas que, salvo casos especiais, podem satisfacer à congruência toponímica" (cf. A. de Almeida Fernandes, 1991-1993. "Taraucae Monumenta Historica - Livro das doações de Tarouca, I/1: Documenta; I/2: Indices & Studia (Anthroponymia); I/3: Indices & Studia (Toponymia) (Institutiones) (Communia Verba)").</div><div style="margin: 0cm;">Esta motivación arqueolóxica é por veces evidente, como no caso do topónimo "A Fornela" (Cariño), onde ao pé do lugar atópase a Mámoa de Fornela.</div><div style="margin: 0cm;">No entanto, tampouco se pode excluír que nalgún caso fixese alusión a forno de tella, de olas, ou a forxa de ferreiros.</div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<span face=""><b>OS FORNOS</b> (Roupar -lugar dos Fornos)</span><br />
<span face="">Aínda que o significado da voz "forno" sexa transparente, non o é a motivación para asignarlle este topónimo ao núcleo de poboación ao que fai referencia.</span><br />
<span face="">Tal como indicamos para FORNELOS, o máis probábel é que se trate dun uso metafórico, relativo a dolmens ou a cistas prehistóricas, tal como ocorre para </span></span><span style="font-size: large;">o "Forno dos Mouros" en Mañón.</span><span style="font-size: large;">Ver FORNELOS para máis detalles.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O FOXO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span>O apelativo "foxo" vén do latín <i>fovea</i>, e indica unha furada, un furado grande. Frecuentemente, os foxos eran trampas para lobos e outras alimarias. </span><span><o:p></o:p></span></span><span>Di Viterbo: "<i>era e é o fojo uma cova funda e redonda para tomar lobos e outras feras</i>".</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Por tanto, o topónimo alude a que neste lugar houbo unha trampa (para caza de animais, lobos normalmente) ou talvez indique simplemente un desnivel (valado) do terreo ou tamén a existencia dunha cova. </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Os "foxos" para a caza de lobos e outras alimarias eran de responsabilidade comunal. Nun documento de 1623 o Corrixidor asinaba unha orde de prender a dous veciño, de San Pantaión e de Riobarba, por non acudiren a pechar o foxo. Os veciños tiñan o labor "<i>desde muchos siglos a esta parte, el remontar, correr y exterminar los muchos osos, lobos, jabalíes y otras fieras igualmente nocivas que se propagan en las montañas de aquella inmediación para impedir los estragos que solían causar no solo en los sembrados, sino en los ganados y poblaciones</i>” (Torrente; 1999) (cf. </span><span style="font-family: inherit;"><a href="http://es.scribd.com/doc/135715344/Do-Lobo-Ao-Lobishome">aquí</a></span><span style="font-family: inherit;">)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Non se debe confundir "foxo" con "foso" ("foxo" = port. <i>fojo</i>, cast. <i>hoyo</i>, mentres que foso = port. <i>fosso</i>, cast. <i>foso</i>) .</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A FRAGA DA MOA</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Xermade)</span></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Unha
"moa" é unha pedra redonda, tanto a que se usa de pedra de muíño como
a que se usa para afiar. Posiblemente referido a un penedo de forma de moa,
redondo, ainda que descoñecemos o lugar concreto.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A FRAGA DO CANEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Ver "O
Caneiro".</span><span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O FRAIXO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade -lugar do Fraixo)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><span lang="">O sitio está </span></span><span>atestado </span><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Xermade (1753) ao describir os muíños da freguesía</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"> ... "<i>al sitio do Fraijo</i>"...</span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span><span face="" style="font-size: medium;">Probablemente sexa un derivado do latín <i>fraxinus</i> 'freixo'. No caso do topónimos con nome de árbore en singular, por veces son interpretados como referindo a unha colectividade deles.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">É estraña a forma en -ai-, mais non única. <span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><span face="">O Nomenclator rexistra</span><span face=""> </span>outro "Fraixo" no concello de </span></span><span face=""><span><a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">Mañón</a>, e tamén corresponde cun núcleo de poboación, que no século XVII figura atestado como "Freixo" (cf. <i><a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Toponimia do concello de Mañón</a></i>), o cal parece confirmar a hipótese indicada.</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>FRAMIL </b>(Piñeiro)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>De *<i>(uilla) Framiri,</i> forma en xenitivo de <i>Framirus</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla </i>(granxa, casal, explotación agrícola). É un nome de orixe xermánica. </span><span face=""><span>O </span><span style="font-family: inherit;">nome</span></span><span style="font-family: inherit;"> <i>Framirus </i>está atestado no período medieval como Framilo </span><span style="font-family: inherit;"><span>(igual que ocorreu con </span></span><span style="font-family: inherit;">Ramiro / Ramilo).</span></span></div></div><div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">FREÁN</span></b><span lang=""> (Cazás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><span lang="">Está </span></span><span>atestado como "</span><i>Castrellan" </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Cazás (1753) ao describir os límites da freguesía</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"> <i> ... "fuente que se nombra de Frean"...</i></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O topónimo deriva de <i>(uilla) Froiani</i>, forma en xenitivo de <i>Froia</i>, nome do antigo posesor da <i>uilla</i> altomedieval (<span>granxa, casal, explotación agrícola</span>). É un nome de orixe xermánica, de <i>frauja </i>'señor'. Aínda que descoñecemos documentación antiga que proben esta orixe para este topónimo concreto, si é coñecida a orixe dun lugar "Freán" existente na freguesía de San Mamede de Carnota que figura atestado no Tombo de Toxos Outos como <i>Frogiam </i>e <i>Froyan</i>, o cal proba esta orixe como (case) segura (cf. p. 737 de F. J. Pérez. "Os documentos do tombo de Toxos Outos").</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">FURCO DE ABAIXO</span></b><span lang=""> (</span><span lang="">Lousada</span><span lang="">)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">O termo "furco" ten varias acepcións. Neste caso, a máis probábel sería a de "foxo, furaco" (cf. Dicionario Estravis, E. Rivas "Frampas").</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A GALLA DOS REGOS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS GALLAS DO REGO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">Neste caso "gallas" podería indicar bifurcación, o lugar onde se bifurca o rego.</span><br />
<span face="">Alternativamente, "gallas" pode indicar "pedras, rochas", o mesmo que ocorre en topónimos similares como "O Rego Galludo" en <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/">Muras</a>, e proviría do tema prerromano *kal(l)- 'rocha'.</span><br />
<span face="">Ver entrada de blog <a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/11/a-moura-dos-gallos.html">A Pena da Cataverna </a>para máis detalles.</span><br /><br />
</span><div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">GANDÍA </span></b><span lang="">(</span><span lang="">Lousada</span><span lang="">)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Etimoloxía incerta.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"><span lang="">pode vir de *<i>(uillam de) *Wandila</i>,<span class="apple-converted-space"> </span></span><span>nome de orixe xermánica, indicando o antigo posesor altomedieval da <i>uilla</i> (granxa, explotación agrícola).</span></span></span><br />
<span face="">A evolución sería a normal no galego: Wandila > Guandila > Guandía > Gandía.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="" style="color: #222222;"><span><br /></span></span><span face="" style="color: #222222;"><span><b style="color: black;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">GOÍA</span></b><b> </b>(Lousada)</span></span></span><br />
<span face="" style="color: #222222;"><div style="color: black; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span>No Catastro de Ensenada de Lousada(1753) ao describir os límites da freguesía está atestado :</span></span></span></div><span style="color: black; font-family: inherit;"><span><i style="font-family: inherit;"><span> ..."una pena de seixo nombrada Castelo de Goías</span></i></span></span><i style="color: black; font-family: inherit;"><span>"...</span></i></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span face="" style="color: #222222; font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face="" style="color: #222222;">De *<i>(uillla de) Gaudila</i>, o nome do antigo posesor da uilla (granxa, explotación agrícola), nome de orixe xermánica. </span><br />
<span face="" style="color: #222222;">O nome <i>Gaudila</i> corresponde coa forma hipocorística de <i>Gauda</i>, </span><br />
<span face="" style="color: #222222;">O paso de Gaudila>Goía é normal no galego, coa caída do -d- e do -l- intervocálicos. </span><br />
<span face="" style="color: #222222;">Da mesma raíz atopamos en Galiza tamén o topónimo Goiás (<<i>Gaudilanis</i>, forma en xenitivo de <i>Gaudila</i>).</span><br />
<span face="" style="color: #222222;">Este antropónimo está atestado en Galiza, na documentación do Tombo de Sobrado do século X atopamos "<i>hereditate que habemus de patre nostro Gaudila et matre nostra Uistrilli</i>".</span><br />
</span><div>
<span face="" style="color: #222222; font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A GOLPILLEIRA</span></b><span lang=""> (Cazás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Unha "golpilleira" refire a unha gorida ou cubil de golpes ("raposos"). O nome provén do latín <i>vulpicularia</i>, co mesmo significado, derivado de <i>vulpes</i> 'raposo', 'golpe'. É de notar o uso extensivo nun pasado de golpello como sinónimo de golpe.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">É un topónimo frecuente en Galiza. No portugués antigo tamén existía o mesmo nome, escrito <i>gulpilheira </i>'terra onde abundam as raposas', e de feito presérvase na súa toponimia Golpilheira(s). Incluso atopamos Goupillières en Francia, da mesma orixe e significado.</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A GRAÑA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Graña)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo
"graña" ven do latín<span class="apple-converted-space"> </span><i>granea</i>,
granxa agrícola. Máis tarde chegaría a palabra "granxa".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">É
interesante resaltar que estas "grañas" eran moitas veces dependentes
dun mosteiro, para o cal producían alimentos.<o:p></o:p></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O ILLÓ</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O termo "illó" é un sitio pequeno onde brota auga, e é pantanoso (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=ill%F3&tipo_busca=lema">DdD</a>). </span><span>A orixe é controversa, hai quen o deriva do latín vulgar<i> *oculiolu</i>, aínda que outros (e.g. E. Bascuas) derívano dun termo prerromano paleoeuropeo.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A INSUA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás, Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS INSUAS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Do latín<span class="apple-converted-space"> </span><i>insula</i>. É interesante remarcar
que, tanto no portugués como no galego, "insua" xeralmente refire a
terreo rodeado en parte pola auga, xeralmente por un río, podendo ser unha
península no río, ou incluso un lugar no medio de dous ríos. <o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A LADRELA</span></b><span lang=""> (Piñeiro)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face="">Este topónimo provén do río Ladrela que pasa por este lugar, que é afluente do Ladra. </span></span></span>Ladrela é a<span style="font-family: inherit;"> forma en diminutivo, que precisamente se usa </span><span style="font-family: inherit;">na toponimia para referir os afluentes ou o curso alto de ríos (e.g. Sarela do Sar, Sorela do Sor, etc). De feito, no Catastro de Ensenada para O Aparral (1752) figura atestado ese Río Ladrela.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;"><br /></div><div style="margin: 0cm;">Posibelmente sexa derivado do tema prerromano *<i>lat-r-</i> 'terreo pantanoso', de orixe céltica ou antigoeuropea, a partir da raíz indoeuropea *<i>lat</i>- "pantano, lameiro, lama". O río Ladra xa figura documentado no ano 572 como <i>Latra</i> (cf. CODOLGA). Indicaría talvez, por tanto, un lameiro ou algo similar.</div><div><br /></div>
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Outros topónimos cercanos similares son "Pena Ladra" na Balsa (<a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>) e "Campo da Ladra" nas Ribeiras do Sor, e xa en Ortigueira temos Ladrido.</span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A LAGOA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás -lugar da Lagoa, Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Do latín <i>lacuna</i> 'concavidade, charqueira'. É interesante notar que, nese sentido de "concavidade" que se alaga, o topónimo "lagoa" está moitas veces asociado a lagoas artificiais, por veces formadas no "cono de violación" de mámoas, escavadas xa desde tempos moi antigos na busca de tesouros.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">As primeiras mencións destas construcións rexístranse na Idade
Media : "</span><i>per suis terminis ubi inueneritis lacos anticos et mamolas</i><span face="">"
(Tumbo de Celanova).</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span face="" style="font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><b><span style="text-transform: uppercase;">LAGOA DAS SAMESUGUEIRAS </span></b><span>(Cabreiros)</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Significado obvio.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><span><span lang="">Está </span></span><span>atestada como "<i>lagoa dasamasugueiras</i></span><i>" </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada para </span></span></span></span><span style="font-family: inherit;">Cabreiros</span><span style="font-family: inherit;"> (1752) ao describir os límites da freguesía.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">LÁMPARAS, AS </span></b><span lang="" style="font-family: inherit;">(Xermade)</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>As denominacións Lámparas, </span></span></span><span style="font-family: inherit;">Aceite, </span><span style="font-family: inherit;">Santísimo, </span><span style="font-family: inherit;">Aniversario, </span><span style="font-family: inherit;">Ánimas, Novena, Responso, entre outras, costuman referirse a terreos que estaban ligados a ofrendas relixiosas. No caso d'As Lámparas, castelanismo por Lámpadas, están ligadas ao ao mantemento da lámpada perpetua que iluminaría o Santísimo Sacramento nas igrexas. É un costume que estaba extendido pola Igrexa. Así se documenta, por exemplo, no caso da provincia de Palencia (cf. G. </span><span style="font-family: inherit;">Ortega, "</span><span style="font-family: inherit;">Sociedad y transmisión oral </span><span style="font-family: inherit;">en la toponimia menor palentina").</span></div></span></span><div style="margin: 0cm;"><br /></div></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">LANDOI </span></b><span lang="">(Cazás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>De </span><i>(uilla) Nanthoi</i><span>, derivado do nome dun antigo posesor </span></span><span face="">altomedieval</span><span face="">, nome de orixe xermánica. </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">A evolución é usual en galego, de feito </span><span face="">o mesmo ocorreu co "Landoi" de Cariño, que deriva igualmente de <i>Nanthoi</i>, o cal está atestado (cf. X. González, 2015 </span><i style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">"Apuntes de toponimia de Cariño" in "<a href="http://revistaortegal.blogspot.com.es/">Terras do Ortegal</a>"</i><span face="">).</span></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span>Aínda que máis improbable, tampouco podemos descartar que derive dun </span></span><span>*</span><i>(uilla) Landoi</i><span>, </span><span> nome igualmente de orixe xermánica.</span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">LEBORÉ </span></b><span>(Cabreiros)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><span>No Catastro de Ensenada de </span><span>Cabreiros </span><span>(1752) ao describir os muíños da freguesía está atestado :</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span style="font-size: medium;"><i style="font-family: inherit;"><span> ... "al sitio de leboré</span><span>". </span></i></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>Deriva de<i> </i></span></span></span><span face=""><span><i>*(uilla) Leoveredi</i>, forma en xenitivo de <i>Leoveredus</i>, o nome do antigo posesor altomedieval da <i>uilla</i> (granxa, explotación agrícola), nome de orixe xermánica.</span></span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O LEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Graña)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Un "leiro" defíneo o dicionario como "finca de cultivo", xeralmente coa acepción de "terreo </span><span>labradío de pouca extensión". "Terreo longo e estreito, destinado polo xeral a horta". Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=leiro&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><b>LIÑARES </b>(Momán)</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>A LIÑEIRA</b> (Burgás)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Os termos "liñeira" e "liñar" son fitotopónimos, ambos os dous sinónimos, remitindo a "terreo onde se cultiva o liño" (cf.</span><span style="font-size: large;"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=li%F1eira&tipo_busca=lema" style="font-size: large;">DdD</a><span style="font-size: large;">) , o cal debía indicar unha boa calidade da terra.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face="">A artesanía do liño tivo relevancia en Galiza, especialmente nas zonas do litoral e nalgúns vales do interior. O maior apoxeo desta industria artesanal deuse de mediados do século XVIII ata primeiro terzo do XIX. Neste período tecíase liño do país pero tamén de fóra, que entraba polos portos de Ribadeo, Carril e Vigo. Unha vez confeccionado o lenzo, era exportado para Castela e para América.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><br /></div><div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O LODEIRO</span></b><span lang=""> (Candamil)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>O termo "lodeiro" tén dúas acepcións: "</span><span>Lameira, terreo con lama", e a de "á</span><span>rbore tamén chamada lamigueiro ou lotus" (c</span><span>f. </span><span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=lodeiro&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">Cremos que correspondería á primeira, aínda que a referencia a unha árbore aíslada, se ben é infrecuente, dáse nalgúns topónimos.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O LOIMIL</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade -lugar do Loimil, Burgás)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">De "<i>(uilla) Lodemiri</i>, forma en xenitivo de<span class="apple-converted-space"> </span><i>Lodemirus</i>, </span></span><span face="">o nome do antigo posesor da <i>uilla</i> <span>altomedieval (</span><span>granxa, casal, explotación agrícola</span><span>)</span>, </span><span face="">nome de orixe xermánica.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span></span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span face=""><b>LOUSADA<span class="apple-converted-space"> </span></b>(Lousada)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Este topónimo pode aludir ao feito de ser unha casa lousada (con tellado de lousa), en contraposición ás casas pallazas, que serían o normal daquela. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Isto sería similar ao caso dos topónimos "A Tellada" (Foz) para lugar con casa(s) de tella. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">É interesante notar que parece indicarnos que, cando se comezou a chamar así, o teito de lousa non era aínda o máis común.</span><br />
<span face="">O teito de lousa tiña a vantaxe de menos mantimento que o de palla: as pallazas precisaban renovar o teito de cada 15 anos aproximadamente.</span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><br /></span></span><span face=""><span face="">Tampouco se pode desbotar que refira a un lugar onde abunda a lousa, coberto de lousas ou laxes delgadas de pedra ou xisto.</span></span></span></span></div><div><div><span style="font-size: medium;"><div><br /></div><div><b>O MANDEO</b> (Momán)</div><div><div><b>O MANDEO CATIVO</b> (Momán)</div></div><div>estas terras, pertencentes á freguesía de Momán, están ao pé do Rego da Cova (que desemboca no Rego de Momán). Ao coincidir o nome co Río Mandeo que forma a ría de Betanzos, poderíamos pensar que se trata dun hidrónimo. Se fose un hidrónimo, petencería ao conxunto de hidrónimos de orixe prelatina.</div><div>Porén, se reparamos na existencia na veciña Muras doutras terras A Mandiá, e no lugar veciño nas Somozas da Mandiá, así como a freguesía de Mandiá en Ferrol, semella que este Mandeo de Momán podería máis ben gardar relación con estes topónimos.</div><div>Teríamos, por tanto, un conxunto de topónimos Mandiá (Muras, As Somozas, Ferrol), Mandeo (Momán) e Mandiaos (Barreiros). A poboación da Mandiá que orixinaría este de Xermade debe ser a de Recemel (As Somozas).</div><div>Podería aludir incluso a un oriúndo do val do Río Mandeo, aínda que este río queda lonxe, polo que semella máis probábel a procedencia das Somozas. </div><div><br /></div></span></div><div><span style="font-size: medium;"><b>O MARAPAZ</b> (Roupar) </span></div><div><span style="font-size: medium;">O topónimo Marapaz derivaría do nome de muller "María Paz", o mesmo que o topónimo Maraboa (Barreiros) deriva de "María Boa", o de Maradona de "María Dona" e o de Maraseca de "María Seca". Indicaría, xa que logo, "O (terreo de) María Paz". </span></div><div><span style="font-size: medium;">Por toda a Mariña atopamos topónimos similares, coa mesma orixe nun composto de "María". Así, atopamos A Maradona, Maraseca, e Maraboa en Barreiros, "A Marapega" (María Pega) no Vicedo, así como "A Maraleixa" (María Aleixa) en Chavín (Viveiro). Xa máis lonxe están Maramiga en Galgao (Abadín), Maramiguez en Cerdedo, etc.</span></div><div><span style="font-size: medium;">Lembremos tamén o caso da "marafonsa", unha clase de mazá, cuxo nome viría de "María Afonsa". </span></div><div><span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O MARCO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O nome "marco" indicaría a existencia dunha pedrafita divisoria, quer prerromana, romana ou medieval.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O MARCO DO BISPO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O nome "marco" indicaría a existencia dunha pedrafita divisoria. Neste caso trátase dun penedo.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>En canto ao termo "Bispo", do latín <i>episcopus</i>, pode deberse ao uso deste como alcume ou sobrenome familiar. Alternativamente, talvez indicase unha antiga pertenza á xurisdición episcopal. </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>É tamén preciso ter en conta que o termo "Bispo" como elemento onomástico persoal é frecuente na documentación altomedieval (cf. A. Boullón, 1999. "<i>Antroponimia medieval galega (ss. VII-XII)</i>").</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b>MARÍA ALBA</b> (Roupar)</span><br />
<span face="">O nome deste lugar refereriría ao nome dunha antiga propietaria do predio.</span><br />
<span face="">O apelido "Albo" tería a súa orixe en Ourol, tal como se deduce da Cartografía dos Apelidos de Galicia.</span><br />
<span face="">O feito de o apelido ser "Alba" e non "Albo" non é problema formal, senón que confirma a antigüidade do topónimo: lembremos que da Idade Media ata o Séc. XVIII houbo o costume de adaptar morfoloxicamente ao femenino os sobrenomes das mulleres (cf. A. Boullón, 2017. "La antroponimia en Galicia en el siglo XVIII", in Namenkundliche Informationen 109/110). </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Como topónimo tamén atopamos un lugar chamado "María Arteira" </span></span><span face="">en Frexulfe (O Valadouro)</span><span face=""> </span><span face="">e outro "María Amada", así como "María Amiga" en Xove, así como Mariñalba tamén en Xove.</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS MARIÑÁS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás -lugar das Mariñás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span lang="" style="font-size: medium;">Posiblemente o nome deste lugar remita a un antigo posesor mariñao, oriúndo da Mariña. Tamén pode aludir ao nome dun antigo posesor chamado<span class="apple-converted-space"> <i>Mariño</i> ou </span><i>Marinianus</i>, nome de orixe latina.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">MARMOIRAL </span></b><span>(Cazás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Os topónimos "Marmoiral", "Marmoirais", "Marmural" e "Marmoural", frecuentes en Galiza e Portugal, parece indicar<span class="apple-converted-space"> </span>antigas necrópoles, ou tamén zonas de mámoas. </span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Nalgúns casos, a relación é clara, como no caso de "Marmoirais" en Cabeceiras de Basto (Portugal), correspondente cunha zona de mámoas (cf.</span><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"> </span><a href="http://www.geira.pt/cabreira/cb09.htm" style="font-family: inherit;">aquí</a><span style="font-family: inherit;">)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">O profesor J. M. Piel ao estudar os topónimos marmoiral, marmoural, mormorial e mermorial derivounos de "memorial", tal como recolle Du Cange para <i>memoriale</i>. Piel explíca marmoiral como cruce de memorial con "mármore", indicando que teñen sentido de monumento funerario. Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://books.google.es/books?id=0cMJAQAAIAAJ&q=%22mormural%22&dq=%22mormural%22&hl=gl&sa=X&ei=FfLFUvDTFqiP0AXz9oDIDQ&ved=0CDEQ6AEwADgK">aquí</a>.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span><span style="font-size: medium;">Por outro lado, José Cornide recollera no "Catálogo de palabras gallegas" este termo, de pouco uso, como sinónimo de "foxo".</span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS MARTELOS</span></b><span class="apple-converted-space" face=""><span lang=""> </span></span><span face="" lang="">(Xermade -lugar dos Martelos)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O termo "martelos" posiblemente indique a existencia dun batán ou mazo hidráulico, quer para bater o liño ou tamén para labores de ferreiro.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><span style="text-transform: uppercase;"><b>MAZANDOI </b></span>(Piñeiro)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>É clara a orixe do nome desta poboación nun antropónimo, un nome de posesor altomedieval, dada o sufixo -oi </span></span><span>que presenta</span><span>. No entanto, é difícil, sen coñecermos atestación antiga, cal sería o nome que o orixinou, dado que o sufixo -oi pode indicar orixes distintas.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Semella plausible que proveña de *<i>(uilla) Macedonii</i>, dun antigo posesor chamado ou alcumado <i>Macedonius</i>. Existen un Manzoi en Muras (cf. "<span id="goog_520201733"></span><i><a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Toponimia Muras</a></i><span id="goog_520201734"></span>") e outro en Carballido (Lugo), así como outros chamados Mazón e Mazoi.</span></span></span><br />
<span face="">No caso que nos ocupa, o mantemento do -d- intervocálico semella difícil, en canto que o movimento da nasalidade para a segunda sílaba non é extraordinaria, ocorre por exemplo en "menciña".</span><br />
<span face="">No caso de Santalla de Mazoi, figura atestado como <i>Macedoni </i>no ano 760, e como Maceoi no 1088 (cf.<i> "Nomenclator toponímico Medieval da diócese de Lugo", in Lucensia</i> núm. 5, 1992).</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span>Aínda que apenas como mera hipótese, poderíamos interpretalo como <i>Mansu *Andoi</i>, un <i>mansus</i> pertencente a un posesor chamado <i>Andoi</i>, nome de orixe xermánica. Aínda que este nome non o atopemos documentado, o sufixo é frecuente na antroponimia xermánica galega, e o prototema and- tamén figura en <i>Andila</i>, Andao e Andeán, xa tratado por J. M. Piel. </span></span><span>Cf. p. 131 de J. M. Piel, "</span><i>Os nomes germânicos na toponímia portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo II</i><span>. </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>A respecto de "<i>mansu</i>", o termo do baixo latín <i>mansus </i>figura na </span></span><span>documentación medieval (cf. <i><a href="http://ducange.enc.sorbonne.fr/MANSUS">s.v.</a> </i>en Du Cange, <i>"Glossarium Mediae et infimae </i></span><span><i>latinitatis", s.v.</i>) cun valor equivalente ao de <i>uilla</i> ‘casa de campo, </span><span>incluíndo as construcións achegadas e os terreos’.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Os <i>mansus</i> </span></span><span>eran tamén chamados os terreos cedidos a colonos a cambio dunha renda</span><span>. </span></span><br />
<br />
</span><div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">MEDE </span></b><span>(Cazás)</span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span face=""><span>Posiblemente de<i> *(uilla) </i></span></span></span><span face=""><span><i>Metii</i>, forma en xenitivo de <i>Metius</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla </i>(granxa, explotación agrícola) altomedieval. É un nome de orixe latina.</span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>
</span></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O MEDEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O medeiro é a pequena meda que se fai no terreo cos mollos antes de os levar para a meda. Segundo Rivas Quintas, o "medeiro" distínguese da "meda" ou "medeira" en que esta é a que se fai co conxunto de todos os mollos traídos dos distintos medeiros. Tamén rexistra a outra acepción de "medeiro": a eira na que se pón a meda. Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=medeiro&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span><o:p></o:p></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O MEIRIÑO</span></b><span lang=""> (Momán)</span><span><o:p></o:p></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Do latín <span class="apple-converted-space"> </span><i>maior</i></span><i><span>ī</span></i><i><span>nus</span></i><span class="apple-converted-space"><i><span> </span></i></span><span>'pertencente ao maior'.</span><span><o:p></o:p></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O nome "meiriño" indicaba antigamente un "empregado xudicial' ou un 'maxistrado de funcións semellantes ás dos correxedores'.</span><span><o:p></o:p></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Alternativamente, aínda que mais improbábel ao levar o artigo, do mesmo nome como antropónimo <i>Maior</i></span><i><span>ī</span></i><i><span>nus</span></i><span class="apple-converted-space"><span> </span></span><span>(cf. p.294 Kajanto).</span><span><o:p></o:p></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">O MILLAZAL </span></b><span>(Cazás)</span></span></span></span></div><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>O nome remite a un lugar onde abundaría o millo miúdo (<i>panicum miliaceum</i>), pois é improbábel que este nome sexa posterior á introdución nestas terras do millo americano, que colleu o nome "millo" a partir do xa existente millo miúdo.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">O topónimo ten dobre sufixación abundancial, e aínda que non figura recollido na obra de Navaza, non presenta dúbidas en canto á súa interpretación como fitotopónimo.</div><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span><br /></span></span></span></div></span></span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">MIRAZ </span></b><span>(Miraz)</span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: large;">Este núcleo de poboación figura atestado no ano 998 como "</span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">villa Miraci":</i><span style="font-family: inherit; font-size: large;"> </span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">".. in Saure, circa aula muris, villa Miraci .."</i><span style="font-family: inherit; font-size: large;">, " vila Miraz.. na comarca do Sor, preto da igrexa de Muras, vila Miraz.." (cf. páx 408 de </span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">"España sagrada"</i><span style="font-family: inherit; font-size: large;">, </span><a href="https://books.google.es/books?id=_j0-AAAAcAAJ&pg=PA408&lpg=PA408&dq=%22miraci%22+%22muris%22&source=bl&ots=XBbOG7UMz7&sig=Mc9Qkg_gSvWCTaZjenZa3x9iuNA&hl=gl&sa=X&ved=0ahUKEwj774CO3NvMAhUNnRQKHWCMAuIQ6AEIHzAB#v=onepage&q=%22miraci%22%20%22muris%22&f=false" style="font-family: inherit; font-size: large;">tomo XL</a><span style="font-family: inherit; font-size: large;">).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span><span><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>No 1753 aparece no Catastro de Ensenada como "</span></span></span></span></span><span><i>San Pedro de Piñeiro de Miraz</i>".</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>O nome remite a unha<i> (uilla) Mirachi</i>, forma en xenitivo de <i>Mirachius</i>, nome do antigo posesor desa <i>uilla </i></span></span></span><span style="font-size: large;">altomedieval </span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"><span>(granxa, explotación agrícola). </span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: large;"><span>En efecto, Mirachius é un antropónimo rexistrado no Medioevo (c</span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">f. A. Boullón, 1999. "</span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">Antroponimia medieval galega (ss. VII-XII)</i><span style="font-family: inherit; font-size: large;">").</span></div><div style="margin: 0cm;"><span><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit;"><b><span style="text-transform: uppercase;">OS MIRACES </span></b><span>(Miraz)</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>O topónimo alude á posesión deste lugar por unha persoa de apelido Miraz.</span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div></span></span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">
<div style="margin: 0cm;">
</div>
</span></span></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A MODIA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS MODIAS</span></b><span class="apple-converted-space"> </span><span lang="">(Xermade -lugar das Modias)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">O termo "modia" refírese
moitas veces a mámoa ou túmulo primitivo. Outras veces parece referirse somente
a un outeiro, a unha "mota", sen existencia de túmulo coñecida.
Descoñecemos o lugar concreto.<o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;"><br /><b><span style="text-transform: uppercase;">MOMÁN </span></b>(Momán)</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>Este topónimo remite a unha<i> *(uilla) </i></span></span></span><span face=""><span><i>Medumani</i>, forma en xenitivo de <i>Meduma</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla </i>(granxa, explotación agrícola), nome de orixe xermánica. Esta hipótese foi defendida por Miguel</span></span><span face=""><span> Costa (cf. "Freguesias da Terra Chá", <a href="http://frornarea.blogspot.com.es/2008/12/freguesias-da-terra-ch.html">Frornarea</a>).</span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span><br /></span></span></span><span face=""><span face=""><span>Por outro lado, J. M. Piel interpretouno como </span></span></span><span face=""><span face=""><span><span face=""><span> derivado de <i>*(uilla) Mummiani</i>, </span></span><span face=""> </span><span face=""><span>f</span></span><span face="">orma en xenitivo</span><span face=""> de *</span><i>Mummianus </i></span></span></span><span face="">(c</span><span face=""><span>f. J. Piel. <i>"Nomes de "possessores" latino-cristãos na toponímia asturo-galego-portuguesa")</i>. Elixio Rivas compartiu esta hipótese tamén (cf. E. Rivas. "Toponimia de Marín").</span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span>No entanto, se reparamos na documentación medieval, atopamos esta freguesía</span></span><span face=""> atestada como </span><i style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">Mooman</i><span face="">, o cal descarta practicamente a hipótese de Piel e reforza a indicada por Costa.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">En efecto, nun documento en castelán de 1488, indicando as contribucións á guerra de Granada, figura:</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span> ".. <i>San Mamed de Mooman dos mill mor</i></span></span><span face="">.." </span><span face="">(cf. E. Cal. "Colección Diplomática Medieval do Arquivo da Catedral de Mondoñedo ").</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="">No final do século XVI figura atestado xa como Moman: </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="">" <i>La iglesia de S. Mome de Moman</i>" cf. T. Gomez, 1829. "Censo de población de las provincias y partidos de la Corona de Castilla en el siglo XVI")</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span><span face="">Finalmente, indicar que aínda que o nome </span><i style="font-family: verdana, sans-serif;">Meduma</i><span face=""> teña orixe xermánica, isto non nos di nada da etnia do posesor, xa que os nomes desta orixe eran comúns </span><span face="">en Galiza </span><span face="">na Alta Idade Media.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS MONTES DA GRAÑA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Ver "A GRAÑA".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS MONTES DE COUZANCHO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Composto de "Couce Ancho". </span><span>O termo "couce" neste caso viría de <i>calce </i>"calcañar", e designa por analoxía un "sitio de forma semicircular que remata en terraplén ou baixada pronunciada". </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">MUÍÑO DO PAPEIRO</span></b><span lang=""> (Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span style="font-size: medium;"><span><span lang="">Está </span></span><span>atestado </span><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Burgás (1753) ao describir os muíños da freguesía.</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><span style="font-family: inherit;">Remite por tanto a </span></span></span></span><span style="font-family: inherit;"><span>un antigo propietario apelidado ou alcumado "Papeiro". </span></span><span style="font-family: inherit;">Na Idade Media está atestado como apelido (cf. e.g.</span><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"> </span><a href="http://books.google.es/books?id=iM8qED4hL_wC&pg=PA232&dq=%22papeiro%22&hl=en&sa=X&ei=rdP_Uv7sHZOV0QXq-4DgAw&ved=0CFEQ6AEwBQ#v=onepage&q=%22papeiro%22&f=false" style="font-family: inherit;">aquí</a><span style="font-family: inherit;">). </span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">Rivas Quintas rexistra a acepción de "tonto" para papeiro, alén da de "persoa afeizoada ás papas"</span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">, en sorna pola importancia dada ás papas antigamente (cf. E. Rivas </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=papeiro&tipo_busca=lema" style="font-family: inherit; font-size: large;">aquí</a><span style="font-family: inherit; font-size: large;">). </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span lang="" style="font-size: medium;"><b><span style="text-transform: uppercase;">ORXÁS</span></b> (Lousada)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Plural de "orxal", terreo plantado de "orxo" (cebada) ou que produce abundante orxo.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PAGO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS PAGOS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>O termo "pago", do latín <i>pagus</i>, indica un terreo ou aldea.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span><br /></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">PAIDAVELLA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar de Paidavella)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Este topónimo remite a un antigo posesor do lugar que se chamaría "Paio da Vella". Os hipocorísticos Pai e Pei, de Paio, son frecuentes na toponimia galega, así temos na veciña As Pontes o lugar de Paipaz (de "Pai Paz").</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span></span></span></div>
</div>
</div>
</div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b>A PALLOTA</b><span class="apple-converted-space"> </span>(Momán)<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">O apelativo "pallota" indica un "alpendre", e tamén "choza feita de táboa e pallas" e "palleiro". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=pallota&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><br />
<br />
</span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">PALMAZ</span></b><span lang=""> (Roupar -lugar de Palmaz)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>De <i>*(uilla) Palmacii</i>, </span></span><span face=""><span lang=""> forma en xenitivo de<span class="apple-converted-space"> </span><i>Palmacius</i>, </span></span><span face="">o nome do antigo posesor da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, explotación agrícola)</span><span face="">. Este nome figura en Kajanto, e está atestado no Tombo de Sobrado</span><span face=""> (cf. A. Boullón. <i>"Antroponimia medieval galega (ss. VIII-XII)"</i>. 1999).</span></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PANDA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar, Piñeiro)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Unha
"panda" é unha lomba, un terreo combado ("pandado").<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PANDELLA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Pinguela)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Diminutivo
de "panda". Ver "A Panda".</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PAPEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Referido ao alcume dun antigo posesor. Ver "Muíño do Papeiro".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PAPELLE</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Posiblemente de<span class="apple-converted-space"> </span><i>*(agru) Pappelli</i>, dun antigo posesor chamado *<i>Pappellius</i>, nome de orixe xermánica.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Porén, tamén podería derivar de "O Papello", por relaxación da vogal final despois de palatal. De feito, existe tamén en Burgás outro sitio chamado "O Papeiro", que podería estar relacionado.</span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS PARRUGUEIRAS</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Xermade -lugar das Parrugueiras)</span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Significado e orixe incerta. </span><br />
<span face="">Podemos pensar na acepción común de "parrugueira", sinónimo de "borralleira", talvez relacionado coa actividade das rozas. Se fose ese o caso, tería un uso similar aos topónimos "Cernada".</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">O Nomenclator rexistra tamén "As Parrugueiras" en Muras, "A Parrugueira" en Vilalba, así como "O Parrugueiro" en Xove. Ademais, é</span></span><span face=""> interesante notar a existencia dun "O Parrugal" en Cariño e mais dun "O Parrogal" no Vicedo, que semellan abundanciais, que dan por tanto conta da existencia dunha antiga voz *párruga, ou talvez *párrega.</span></span><br />
<span face="">Por outro lado, tendo en conta o topónimo Parga de Guitiriz, que está atestado na Idade Media como <i>Parrega</i>, tamén podemos pensar que estean relacionados e teñan unha orixe nunha mesma base prerromana.</span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><b>A PASADIÑA</b><span class="apple-converted-space"> </span>(Piñeiro)</span></span></div>
<div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: black; font-family: "times new roman"; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O apelativo "pasada" indica un "lugar de paso, xeralmente de paso de río, a través de pedras colocadas como "pasos" formando unha liña". Esta acepción consérvase na toponimia de toda a zona: en <a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Mañón</a>, en <a href="https://toponimiaviveiro.blogspot.com/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Viveiro</a>, en <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>, no Vicedo, en Xove, en Ferrol.</span></span></div>
<div style="margin: 0px;">
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PATEIRA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="">O apelativo "pateira" ten varias acepcións. Para un topónimo, as de mellor encaixe son as de "pequena lagoa ou poza na que paran os patos selvaxes", e mais a de "pequeno lugar (covacha, gaiola, galiñeiro) no que se crían patos, capóns, etc". Cf. </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=pateira&tipo_busca=lema">DdD</a><span face="">. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Tamén A. Fernandes interpreta os topónimos portugueses "Pateiro" e "Pateira" como "lameiros", derivados metaforicaente de "pato" por ser este amigo deses sitios. (cf. A. Fernandes, 2001. "Toponímia de Ponte de Lima"). Igualmente Joseph M. Piel interpretou o topónimo "Pateira" como zootopónimo, en canto a abundancial de "patos" (cf. J. Piel, "Über Tiernamen in der hispanischen, insbesondere portugiesischen Toponomastik I ". 1966).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">En conclusión, trátase dun zootopónimo que remitirá a un lugar no que paran os patos, en sentido real ou metafórico pola abundancia de auga ou lama que alí habería.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>O PAZO</b> (Lousada, Cazás)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O termo "pazo" deríva do latín <i>palatium</i>, e xa na Alta Idade Media a forma <i>paaço</i> tomou esta acepción actual de "casa señorial", edificación de residencia de familia nobre. E de notar que as referencias medievais a un pazo non deben entenderse como un pazo na actualidade, senón que remitirían simplemente á casa do señor, de boa feitura, probablemente de cantería, de dous andares e cuberta de tella ou lousa, en contraste coas demais casas que serían de planta baixa e cubertas de palla.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Nestes dous casos, sendo núcleos de poboacion, semella ben probábel esta interpretación. </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">J. J. Moralejo puxo en cuestión a etimoloxía latina, e refiriu estes topónimos a un prelatino indoeuropeo *palatio, que designaría unha especie de curro, lugar pechado onde os pastores recollían temporalmente o gado, harmonizando co sentido etimolóxico de "pastoriza" (cf. J. J. Moralejo, "Callaica Nomina", 2007)</span></div>
<ul type="disc">
</ul>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PEDRALBA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Composto
por "pedra alba". O termo "alba" correspondería co
adxectivo latino</span> <i>alba<span class="apple-converted-space"> </span></i>'branca'. </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<span style="font-family: inherit;"><i><br /></i></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PEDRÓN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Lousada, Roupar, Burgás, Momán)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="">Segundo os dicionarios, o apelativo "pedrón" indica unha pedra fincada, pedrafita, ás veces simplemente un pedroulo ou pedrouzo (cf. </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=pedr%C3%B3n&tipo_busca=lema" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">DdD</a><span face="">)</span><span face="">.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Os topónimos "Padrón", "Pedrón" e "Padornelo" fan moitas veces referencia a unha pedra singular, probablemente arqueolóxica, un marco, un menhir, un miliario. Pedrón e Padrón son cognados do portugués pedrão e padrão, para os que Machado (DEP) dá a seguinte atestación do século XIV:</span></span></span><br />
<span face=""> “<i>acharom sobre uũ pedram letras escritas dentro da pedra</i>”.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Por veces estes Pedrón /Padrón/P</span></span></span></span><span style="font-size: large;">edrão</span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"> corresponderían con demarcacións de territorios na época medieval. </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Corominas apunta a posibilidade de algún deles remontar en realidade a un celtismo <i>petronu</i>, adxectivo formado sobre <i>petru</i>, que nas linguas celtas é o número "catro", en referencia a unha encrucillada ou xuntanza de catro camiños (cf. Corominas, DCECH, s.v. padrón).</span><span><o:p></o:p></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">PEICELLE</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O mesmo que no topónimo PAIDAVELLA, debe remitir a un nome de poseor, a un </span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">antigo posesor chamado Paio Celle. No entanto, este apelido non figura no CAG nin atopamos documentado, aínda que podería derivar de Celii,xenitivo de <i>Celius</i>.</span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PELAIMO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade, Roupar -lugar da Graña)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O topónimo remite a un "pelamio", lugar onde houbo curtidorías de pel. Cf. F. Cabeza "<i>Os nomes de lugar</i>".<br />Tamén pode vir referido a posesores que eran curtidores.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang=""><span>O Nomenclator rexistra un</span><span> </span> "Polaimo" en <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>, no Viveiró, un "Rego do Polaimos" e </span><span>"Palaimo" en <a href="http://toponimiaourol.blogspot.com.es/2013/06/toponimia-de-ourol.html">Ourol </a>e "Os Polaimos" en <a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Mañón</a>.<o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PENA DA NEBRA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Topónimo transparente</span></span>, unha pena frecuentemente coberta pola néboa. O apelativo "nebra" é unha variante de "néboa".</div><div style="margin: 0cm;">O Nomenclator rexistra igualmente unha PENA DO NUBEIRO na veciña freguesía de Lousada.</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;"><br />
A PENA DE ARCA</span></b><span lang=""> (Cazás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo
"arca" indica polo xeral un dolmen ou túmulo descoberto. As "arcas" ou "mámoas" eran usadas frecuentemente como marco entre dúas
comunidades, e por iso, ás veces "arca" indica un antigo marco
divisorio.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PENA DO NUBEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Lousada)</span><o:p></o:p></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Topónimo transparente</span></span>, unha pena frecuentemente coberta pola néboa. O apelativo "nubeiro" designa unha nube densa e baixa, que indica tormenta.</div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;">O Nomenclator rexistra igualmente unha PENA DA NEBRA na veciña freguesía de </span>Roupar<span style="font-family: inherit;">.</span></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div><div style="margin: 0cm;">Por outro lado, o "nubeiro" ten tamén a acepción de ser mitolóxico, polo que aínda que improbábel, podería ser unha alusión anecdótica. Indicaba Leite de Vasconcelos (1845): </div><div style="margin: 0cm;"><i>"Diz-se que quando ha tempestade apparecem na fontes uns homens muito altos e feios, que lançam as agoas da terra para as nuvens, para fazerem os trovões e as chuvas: estes homens são os "nubeiros". Informação do sr. D. Eduardo Pondal, que acrescenta que taes seres em Bergantiños se chamam "tronantes</i>".- De "nubeiros" e "nubeiras", "com facultades para atraer el nublado", fala D. Manuel Murguía na sua obra Galicia, Barcelona 1888.</div><div style="margin: 0cm;"><br /></div>
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PENAMUSGA</span></b><span lang=""> (Lousada)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Forma derivada do sintagma "pena musga". O termo "musga" adxectiva a pena como "musgada", no sentido de "chea de musgo". Sería unha formación similar á "Pena Hedra" (Alfoz), que ten a sinónima "Pena Hedrada" (Xove).</span><br />
<span style="font-family: inherit;">O <a href="https://estraviz.org/musga">Estraviz</a> dannos outras acepcións para "musga", </span>como a de sinónimo de "fronza, que encaixaría, e tamén a de adxectivo remitindo a <span style="font-family: inherit;">"que ten as orellas curtas", </span>que tamén podería encaixar metaforicamente.<br />
<br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><b>PEPÍN </b>(Cazás)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">De <i>(uilla) Peppini</i>, forma en xenitivo de Peppinus, remitindo ao nome do antigo posesor da uilla altomedieval (granxa, explotación agrícola). É un nome hipocorístico de orixe xermánica (a mesma orixe que a dos antropónimos dos reis francos Pippins e Pippinus Minor). </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;">Na microtoponimia lucense consérvanse Pepín e Pipín noutros concellos, como As Penas de Pipín, Os Campos de Pipín e A Fonte de Pipín na Pontenova, en Riotorto O Tallo de Pipín, en Pastoriza O Coto e O Monte de Pipín e en Ribeira de Piquín, O Chouso de Pepín.<br />
<br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PEREIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>A súa orixe pode estar relacionada con <i>pirariu</i> (árbore)<i> </i>ou con <i>petrariu </i>("pedreiro"). </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Con documentación antiga ou co coñecemento da orografía da zona, podería ser diferenciados parte deles.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PERPEZ</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang=""><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PERRAPADO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O hipocorístico "Per", forma sincopada de Pedro/Pero é frecuente na toponimia galega (cf. X. Gonzalez, 2022. "<a href="https://www.academia.edu/90017101/O_nome_Pero_na_micro_toponimia" target="_blank">O nome " Pero" na (micro) toponimia</a>").</span></span></div></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">No caso de Perpez alude a un Pero Perez, un antigo posesor do lugar.</span></div><div><span style="font-size: medium;">No caso de Perrapado</span><span style="font-size: large;"> remite a un Pero Rapado, antigo posesor do lugar. Aínda que non está atestado para este lugar, si figura un "Pero Rapado" no ano 1144 en Xubia (cf. A. Boullón. "Antroponimia medieval galega (ss. VIII-XII)". 1999).</span></div></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div></div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">
A PESQUEIRA</span></b><span lang=""> (Burgás
-lugar da Pesqueira)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">Denomínase "pesqueira" </span>(do latín <i>piscaria</i>) ao lugar onde se
capturan salmóns e outros peixes, polo xeral perto dos muíños ou aceñas. </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang="">En concreto, unha "</span>pesqueira natural" designa unha pedra, illote ou calquer outro accidente natural onde colocar os aparellos de pesca. No caso dunha <span lang="">"</span>pesqueira artificial" designaría unha presa de pedra situada en diagonal no curso do río, desde onde se pesca o co que se desvía a auga para poder pescar. Nas aberturas que deixan estas presas colocaban nasas, daí os topónimos "Naseiro" existentes en Galiza.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">As pesqueiras xa aparecen documentadas na Idade Media a partir do século IX (cf. <a href="http://anuariobrigantino.betanzos.net/Ab1999PDF/1999%20105_134.pdf">aquí</a>).</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Por extensión, chámanse "Pesqueira" tamén ás pequenas cachoeiras ou fervenzas (cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=pesqueira*&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>).</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br />
Alternativamente, aínda que improbable, pódese interpretar "pesqueira" como derivado do latín <i>pascuaria</i> ´lugar de pastizais', derivado de <i>pascuum</i> 'pastizal'.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PÍA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Lousada -lugar da Pía)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Unha
"pía" é unha "p</span>edra escavada en forma
de vaso".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Podería
encontrarse labrada na pena, quer por acción erosiva quer pola acción do home
(e ser, por tanto, un petróglifo).<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PICHA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span style="text-transform: uppercase;">A
PICHA DA SILVA</span></b></span><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Á parte
do significado do órgano sexual, o apelativo "picha" indica </span>"fonte pequena que deita auga" (cf. <a href="http://www.estraviz.org/picha">Estraviz</a>), e está relacionada con
"picho", "pichoca", "pichel" e
"picheira". Hai cerca de 400 topónimos rexistrados , todos co
sentido de "lugar polo que sai a auga".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Para o
vocábulo "Silva", ver "A Silva".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b><br /></b></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>A PICOTA</b> (Roupar -lugar da Pena Vaqueira)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>A PICOTA</b><span> (Burgás)</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>O</span><span> termo "Picota" ten dúas acepcións principais a de "cima dun monte" e a de "o pau espetado, poste ou columna no que se executaba as sentenzas ignominiosas impostas aos criminosos". Curiosamente, para o existente en Burgás debe interpretarse como "cima de monte", pois é o caso, e ademais atópase lonxe dos núcleo de poboación, en canto que "A Picota" da Pena Vaqueira atópase no medio da poboación e non se trata dunha cima, así que semella plausíbel pensar que debeu ser o lugar de axusticiamento.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Para a segunda acepción, o dicionario de Marcial Valladares (1884) define "rollo" como "<i>La picota, ú horca, hecha de piedra y en forma redonda, ó de columna. Era insignia de la jurisdiccion de villa, odiosa para los pueblos.</i>." (Cf. DdD).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">A Picota é sinónimo de Rollo, coa única diferencia que conceptualmnte a Picota podía estar situada en calquera lugar, en canto que o Rollo soamente se erguía nas vilas capital de señorío xurisdicional.</span></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div><div style="margin: 0cm;">Para máis detalle, consultar a entrada "<a href="https://penadacataverna.blogspot.com/2023/08/alguns-lugares-de-axustizamentos-na.html">Algúns lugares de axustizamentos na Mariña e o Ortegal</a>" no blog da "Pena da Cataverna".</div><div><span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PICOUCELO </span></b><span lang="">(Candamil)</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O nome deste núcleo de poboación vén do diminutivo de "Picouzo", co antigo sufixo diminutivo -elo.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O topónimo "picouzo" é frecuente en Galiza. Deriva de "pico", "a parte máis elevada ou aguda de algo". A orixe de "pico" é discutida, quer de orixe prerromana, talvez céltica, <i>*pikk-</i>, quer do latín<span class="apple-converted-space"> </span><i>piccum</i>.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PIGAROA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Momán)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><span lang="">Está </span></span><span>atestada "<i>Puente Pigueroa</i></span><i>" </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Cazás (1753) ao describir os límites da freguesía.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Termo de orixe paleoeuropea, da mesma raíz que o río Pígara, estudado por E. Bascuas (cf. <a href="http://www.mondonedoferrol.org/estudios%20mindonienses/MINDONIENSES%2024%20[protegido].pdf">aquí</a>).</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Derivaría da raíz indoeuropea <i>*peig- </i>/<i>*peik-</i> 'coloreado, de varias cores'. Indica Bascuas que sería paleoeuropea e non céltica, pois Pokorny non rexistra ningunha palabra céltica con esa orixe. Non sería unha raíz da hidronimia, senón que sería aplicada pola cor das augas (ou dos fondos do río), tal como acontece no caso do "río Pinto".</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span><span face="">Tanto Bascuas como outros autores interpretan "Pigaroa" como diminutivo de "pígara", c</span><span face="">o sufixo <i>-ŏla</i> (< -oa) engadido á base indicada *<i>pígara</i> </span>(cf. C. Pérez "<i>Toponimia e variación dialectal en galego. Os topónimos rematados en -oa, -oá, -úa, -uá</i>". 2015). Tal como ten analizado Bascuas, é frecuente o uso dos termos en diminutivo para indicar a parte alta dun río ou ben un afluente.</span><span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PIMPÍN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-size: medium;">No Catastro de Ensenada de Roupar (1753) ao describir os límites da freguesía está atestado :</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><i style="font-family: inherit;"><span> ..."a una fuente nombrada penpin</span><span>"...</span></i></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><i style="font-family: inherit;"><span><span style="font-style: normal;"><span face=""><span style="font-size: medium;"><span><span lang="">Está </span></span><span>atestada tamén como "fuente pinpin" </span><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada para Cabreiros (1752) ao describir os límites da freguesía.</span></span></span></span></span></i></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Probablemente de orixe onomatopeica, indicando unha fonte de pouco caudal, que "pinga", polo cal se costuma pór unha "pimpela" pola que discorre o fío de auga.</span></div><div style="margin: 0cm;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="GL">O Nomenclator rexistra múltiplas </span><span>fontes "Pimpín".<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Tamén no asturiano unha <i>pimpana </i>é unha fonte que mana gota a gota (=que pinga). Cf. <a href="http://www.espeleoastur.as/toponimia/Topkarst.htm"><span color="">aquí</span></a>.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PINGUELA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Pinguela)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">O termo "pinguela" ven de "pingar", "caer a auga ou o líquido", derivado do latín tardío *<i>pendicare </i>'estar colgado ou inclinado'.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Pinguela significa o mesmo que "pimpela", "Fío de auga que mana dunha rocha", e tamén "Cano por onde verte auga unha fonte". </span>Cf. <a href="http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=pinguela">RAG</a>.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">É un
topónimo relativamente frecuente, por exemplo no concello veciño de <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>.</span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span></span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><b>PIÑEIRO</b><span class="apple-converted-space"> </span>(Piñeiro)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span>O nome deste núcleo de poboación </span></span><span face="">alude á existencia da árbore deste nome.</span></span><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>O PÍO</b> (Xermade)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O termo "pío" ten múltiplas acepcións, mormente a de maseira de pedra ou de madeira. Polo xeral na toponimia alude a un </span>recipiente de pedra, que puido ter un uso para acumular a auga da chuvia ou a que brota dunha fonte, ou ter uso para morteiro dalgún tipo.</div><div style="margin: 0cm;">Poden aludir concretamente á existencia de píos para a industria artesanal da pel, xa que os píos eran os recipientes nos que se alagaban as peles con casca de piñeiro (pío de casca) ou con cal (pío de cal) co obxectivo de eliminar delas os restos orgánicos e proceder ao seu curtido (cf. L. Carrasco e G. Navaza, 2014. "Toponimia do Val de Fragoso").</div><div><span style="font-size: medium;"><br /></span></div></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">
<b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PIPELA</span></b><span class="apple-converted-space" face=""><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Graña, Burgás)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">O mesmo que pipelo e pimpelo, remite a unha fontaíña que m</span>ana un fío de auga ou que pinga, simplemente. cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=pimpel*&tipo_busca=lema&comodins=s#AOVOGP1967">DdD</a>.</span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><b>O PLANTÍO </b>(</span></span><span face="">Roupar</span><span face=""><span>)</span></span></span><br />
<span face="">Nome abundancial de plantas en xeral. Así é interpretado por Navaza como "lugar onde se plantaron vexetais recentemente" (cf. G. Navaza, 2006. "Fitotoponimia galega").</span><br />
<span face="">Posiblemente moitos dos topónimos "Plantío" remitan a "Plantíos Reais", que tiñan o obxectivo de prover madeira aos estaleiros da Armada. Indica Carlos Breixo a constancia da existencia dos Plantíos Reais en Galiza a partir do reinado de Filipe II. As árbores que se plantaban nesta zona eran dous tipos de carballos, freixos, e nogueiras. Cada veciño da freguesía na que había un Plantío Real tiña a obriga de plantar un número determinado de árbores e coidalas durante uns vinte e cinco anos (cf. C. Breixo, "A vila das Pontes no catastro do Marqués de Ensenada" in Hume n. 8). Os Plantíos Reais desapareceron como tales no século XIX, ao ser vendidos por non se usaren xa para os buques da Armada.</span><br />
<span face="">Por outro lado, interesante a acepción de ‘terreo de castiñeiros’, que recolle Marqués Valea na zona de Trabada (cf. X. Marqués, 2004. "A toponimia de Trabada"). </span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS POLAIMOS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">Plural de "Polaimo", o mesmo que "pelaimo". Ver "O PELAIMO".</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PORPAZ</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Miraz)</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Topónimo que alude a un Pero Paz, un antigo posesor do lugar, con Pero a forma medieval para Pedro, e Paz apelido, común na comarca. É un caso análogo ao topónimo Paipaz das Pontes, nese caso co hipocorístico Pai (de Paio).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O hipocorístico "Per", forma sincopada de Pedro/Pero é frecuente na toponimia galega. De feito, neste concello temos tamén O Perpez e O Perrapado e Preanes. (cf. X. Gonzalez, 2022. </span><span style="font-size: large;">"</span><a href="https://www.academia.edu/90017101/O_nome_Pero_na_micro_toponimia" style="font-size: large;" target="_blank">O nome " Pero" na (micro) toponimia</a><span style="font-size: large;">").</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>Noutros moitos topónimos da comarca, conformados polo sintagma Por- mais apelido, son igualmente resultado dun antigo Pero. </span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span><br /></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>Neste caso concreto, hai tamén un PORTO DE PORPAZ, co cal queda certa dúbida se Porpaz viría de "Porto Paz". A probabilidade é baixa, tendo en conta que temos próximos un Portocastro en Roupar e un Portosilva e Portalousa en Xermade, o que indica que se remitise a "Porto", o máis probable é que se mantivese como **Portopaz.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span><br /></span></span></div></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">PORTALOUSA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">O nome deste núcleo de poboación, dada a abundancia de topónimos "Porto-" neste concello, debe vir dun antigo "Porto da Lousa", indicando un porto (pasaxe do río) feito de lousa por onde se cruzaría o río ou regato, concretamente o "Rego Zapateiro". Notar que, dada a situación do lugar, non procede que se refira a un porto de montaña.</span><br />
</span><div>
<span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">PORTO DE ARCA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><b style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">PORTOCASTRO</span></b><span class="apple-converted-space" face=""><span lang=""> </span></span><span face="" lang="">(Roupar)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><b style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">PORTOSILVA</span></b><span class="apple-converted-space" face=""><span lang=""> </span></span><span face="" lang="">(Xermade)</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">Un porto, neste contexto, refire a un paso de montaña ou </span></span><span face="">de río. </span></span><br />
<span face="">En efecto, os dicionarios de galego rexistran as tres acepcións de porto, tanto a de "porto de mar" como a de "vao no río, sitio por onde se pode atravesar" e a de garganta por onde se atravesa un monte.</span><br />
<span face=""><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Para "arca", ver "A Pena de Arca". </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">No caso de Portocastro, </span></span><span face="">parece indicar a existencia dun castro neste porto de montaña.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">No caso de Portosilva, </span></span><span face="">o termo "silva" posiblemente tivese a acepción antiga de "fraga", "bosque".</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A POUPARIÑA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Momán)</span><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Este núcleo de poboación comparte topónimo coa veciña Poupariña das Pontes, así como cun terreo en Ourol.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Tendo en conta o significado portugués de poupa 'bubela' (lat. '<i>upupa</i>'), Joseph M. Piel, interpretou os topónimos "Poupa" e "Poupariña" como nomes da "bubela", se ben non se mostra convencido (cf. J. M. Piel, par. 37 de "<i>Über Tiernamen in der hispanischen, insbesondere portugiesischen Toponomastik I</i> ". 1966).<o:p></o:p></span><br /><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Dado que unha referencia á ave bubela en singular non encaixa moito na toponimia, o máis probábel é que se trate do alcume dunha antiga posesora do lugar. Dada a coincidencia próxima desta Poupariña e da de Xermade, semella plausible pensar que un deles foi o orixinario, en canto que o outro, e tamén o terreo de Ourol, poderían aludir á procedencia do posesor.</span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PRADO DA MOA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Ver "A Fraga da Moa".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PRADO DA VESURA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Lousada)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo "vesura" é un topónimo moi abundante en Galiza, aínda que con significado incerto.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Posiblemente derivado de "vesar", "arar profundamente, virando a terra, de modo que a tona e o terrón vaian para o fondo do rego". Cf. <a href="http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=vesar">RAG</a>.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Alternativamente de "avesura", relativo a lugar vesío.<o:p></o:p></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><span face=""><span><span><span lang="">Está </span></span><span>atestada a "<i>presa de vesura</i></span><i>" </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada para </span></span></span></span><span style="font-family: inherit;">Cabreiros</span><span style="font-family: inherit;"> (1752) ao describir os límites da freguesía.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PRADO DO MINGOLO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Ver "O Campo do Mingolo".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS PRADOS VERDES</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O significado talvez sexa o transparente, referido á cor dos prados.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span lang="" style="font-size: medium;">Porén, hai outro topónimo "A Chousa dos Verdes" que non parece corresponder co significado obvio (ver máis enriba).</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">PREANES </span></b><span lang="">(Cazás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">Debe derivar de<i> Pero Eanes</i>, remitindo a un antigo posesor, do mesmo xeito que existe Xaneanes en Lobios e en Celanova, e tamén en Portugal, así como Esteveanes, Gonçaleanes , etc ..</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: large;">O nome Pero é a forma común medieval de Pedro, e as formas Per-, Por- e Pre-, sincopadas de Pedro/Pero son frecuente na toponimia galega. De feito, neste concello temos tamén O Perpez e O Perrapado e Porpaz. </span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">O apelido Eanes foi polo xeral en Galiza castelanizado, maiormente a partir do século XVIII, para a forma castelá "Yáñez". Por tanto, podemos supor que este topónimo ten máis de dous séculos.</span><br />
</span><div>
<span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O PREITO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar da Graña)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;">Referido a disputas entre particulares polas lindes ou pola propiedade do terreo.</span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A PUNTILLIÑA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span face="">O nome desta leira, no lugar das Casas Novas, debe aludir a unha "pontelliña", diminutivo de pontella 'Pequena ponte de madeira ou pedra para cruzar regatos'. Ten sentido ao tratarse dunha zona onde pasa un pequenos regato ao lado.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span face="">O pechamento *Ponteliña > Puntilliña, polo influxo de palatais é normal na pronuncia tradicional galega. Igualmente, </span><span style="font-family: inherit;">Rivas Quintas indicou o caso, ao estudar estes topónimos na súa "Toponimia de Marín", dun "O Puntillón" atestado como "Pontellón" en 1885.</span></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div></span><span face=""><b>QUEIXADO DE TRAS DO MURO, O</b> (Burgás)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">Este topónimo, igual que os relacionados Requeixo, Queixoiro, Queixeiro, Queixada, Queixa, son derivados do latín vulgar *<i>capsĕŭm</i> ‘da forma de caixa’. </span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span><span face="">A motivación para o topónimo sería, por tanto, metafórica aludindo un lugar cun relevo de características análogas do "queixo" humano. ou sexa, cunha parte chá rematando nunha pendente pronunciada.</span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span><span face="">Etimoloxicamente, Edelmiro Bascuas interprétado doutro modo, e relaciona Requeixo co hidrónimo *rek-, tema que explica o termo rego e derivados (cf. E. Bascuas, 2000. "Rego y requeixo. Una pervivencia hispana de la raíz ind. er- ‘moverse", in Verba 27).</span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span><span face="">Tamén poderíamos interpretalo como "terreo pertencente a unha persoa referida como "Queixeiro", de oficio ou alcume, aínda que é máis improbable.</span></span><br />
</span><div>
<span style="font-family: inherit;"><span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A RAMALLEIRA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar -lugar do Aguillón, </span>Xermade)<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Lugar
frondoso, onde abundan os ramallos, as árbores pequenas ou os
arbustos. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=ramalleira*&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>.<o:p></o:p></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">É posible que os topónimos Ramalleira, Ramallal, Ramalledo aludan ao aproveitamento das podas das árbores (carballos e similares) para alimento do gado.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><span lang="">O sitio de Xermade está </span></span><span>atestado </span><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Xermade (1753) ao describir os muíños da freguesía</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"> ... "<i>al sitio da Ramalleira</i>"...</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span><br /></span><b>A REBORDELA </b>(Burgás, Xermade)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">De "Reboredela", diminutivo de "reboreda". Indicaría, por tanto, unha pequena carballeira. Cf. p. 1257, N. Ares, "<i>Estudos de toponimia galega</i>". Vol II. 2011.</span><br />
<b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;"><br /></span></b>
<b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O REBOREDO</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Roupar -lugar do Reboredo)</span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif; font-size: medium;">O mesmo significado de “carballedo” ou “carballeira”, soamente que neste caso a orixe é no latín <i>robur</i> 'carballo', co sufixo abundancial –edo (do latín -<i>etum</i>), en canto “carballedo” vén de voz prerromana, xunto co mesmo sufixo abundancial.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">OS REBUXENTOS</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: "Times New Roman";"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: "Times New Roman";">(Piñeiro)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Este topónimo debe vir de "Rabuxentos", nome xocoso con que puideron ser alcumados os antigos habitantes do lugar como enrabexados, de trato áspero. Eladio Rodríguez no seu dicionario definiu "rabuxo" como "Desabrido, acrimonioso, áspero no xenio e no trato."</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Por outro lado, o filólogo J. A Palacio relacionou este topónimo "Rebuxentos" con "Rebuxán", o cal interpreta como 'terreno que se desecha' y sería semánticamente semejante a 'residuo de terreno que deja fuera el muro que lo cierra'. Na nosa opinión, sería extender excesivamente o campo semántico de rebuxo , e aínda admitíndoo así, semella encaixar mal para o nome dunha poboación.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Na contorna, o Nomenclator rexistra "O Rebuxento" en Silán (Muras) e mais en Ferreira do Valadouro.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A REGA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar, Roupar -lugar da Agra, Burgás, Lousada)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face="">O termo "rega", ademais da acepción evidente de "regadura, o acto de regar", ten outras varias acepcións, a maioría relacionadas con regatos e os vales ou cárcavas polas que discorren, así como por extensión a de "terreo pantanoso". Tamén é definida como "angostura formada pola unión das faldas de dúas montañas, que costuma ser cauce dun rego</span>, ver E. Bascuas <a href="https://www.google.es/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=12&cad=rja&ved=0CDwQFjABOAo&url=http%3A%2F%2Fdspace.usc.es%2Fbitstream%2F10347%2F3341%2F1%2Fpg_361-380_verba27.pdf&ei=mhF0UfHyDavY7Ab844CIAQ&usg=AFQjCNG3Al0cgiG6xU1uiQCOaf-jKkRfyg&sig2=MmhQ91eJBSvprOHpYba8jA">aquí</a>.</span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O REGO DO MAZO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Rego no que houbo un "mazo" ou "batán", </span><span>máquina composta de grandes mazos que xiran para pisar os tecidos e darlles maior consistencia.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">REGO DO PAPEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás, Cabreiros)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>Referido ao alcume dun antigo posesor. Ver "Muíño do Papeiro".</span><span face=""></span></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0px;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O REGO DO ROCÍN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Debe remitir ao sobrenome dun antigo posesor dun lugar ao pé deste rego. O alcume Rocín está rexistrado xa no séc. XIII ".. Pelagius Pelagii, dictus Rocin.." (cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia").</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">A existencia doutro "Rocín" no veciño concello de Xermade parece confirmar esta hipótese, posiblemente derivados ambos do mesmo posuidor.</span></div></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>A existencia doutro "Rocín" na viciña parroquia de Silán (<a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>) parece confirmar esta hipótese, posiblemente derivados ambos do mesmo posesor.</span><span><o:p></o:p></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span><br /></span><span><b>O REGO DO SAPO</b> (Cazás)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span>No Catastro de Ensenada de </span><span>Cazás </span><span>(1753) ao describir os muíños da freguesía está atestado :</span></span></span></div><i style="font-family: inherit;"><span> ... "en el sitio do Rego do Sapo</span><span>". </span></i></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Os topónimos "Rego de Sapo(s)" son frecuentes en Galiza. </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span>Aínda que o máis probable sexa que corresponda co significado obvio, tamén é interpretado cun significado hidronímico e unha orixe prerromana, posiblemente indoeuropea (cf. </span><a href="http://ifc.dpz.es/recursos/publicaciones/30/23/38pedrero.pdf">aquí</a><span>).</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">REGO DOS ILLÓS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face="">Ver "O ILLÓ".</span><br />
</span><div>
<span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O REGO MOSQUEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Lousada)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">O termo "mosqueiro", do latín <i>muscarium</i>, referiría á abundancia de insectos que fan "moscar" o gado. Así o dicionario de Carré Alvarellos defíneo como 'lugar onde abundan as moscas' (cf. </span></span><span>L. Carré</span><span>, 1928-1931</span><span> - </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=mosqueiro&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a><span>). Tamén podería indicar o contrario; así xa fora do territorio galego atopamos nos dialectos navarro-aragoneses "</span><i>mosquera</i><span>" '</span><i>paraje con arboledo o matorrales altos donde sestea el ganado</i><span>' (cf. J. A. Frago, <i>"Toponimia navarro-aragonesa del Ebro (V)" in "Archivo de filologia aragonesa XXXVIII"</i>).</span></span><br />
<br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A REGOÑA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Regoña
deriva de "rega". O dicionario defínea como "baixada dun monte
na que costuma haber </span>pastos no verán." Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=rego%F1a&tipo_busca=lema">DdD</a>.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><br /><b>O REGUENGO</b> (Cabreiros)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>Herdade ou terra pertenecente ao rei, á coroa ou que está suxeita ao pago dun foro ou canon por terlle pertencido. Cf. </span><span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=reguengo&tipo_busca=lema">DdD</a></span><span>.</span><span><o:p></o:p></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">O nome provén do latín tardío </span><i>regalengum '</i><span face="">real, pertencente ao rei, patrimonio do rei'. Como arcaísmo, significa “terra que por conquista ou confiscación era incorporada ao patrimonio real” ou tamén “foros, dereitos que, recaendo en certas terras, pertencían á Coroa” (cf. "</span><i>Grande Dicionário da Língua Portuguesa</i><span face="">", 452).</span></span><br />
<br /></span></div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">
<b>A RENDA</b><span class="apple-converted-space"> </span>(Burgás)<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Podería
indicar o pago dunha renda ou foro. </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Tamén podería provir do latín<span class="apple-converted-space"> </span><i>ranetam</i>, lugar onde abundan as
rás (cf. J. Piel, "<i>Über Tiernamen in der hispanischen, insbesondere portugiesischen Toponomastik I </i>". 1966. Tamén cf. </span>Martínez Lema p. 232 <a href="http://dspace.usc.es/bitstream/10347/2870/1/9788498875782_content.pdf">aquí</a>).</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A RIBALTA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span lang="" style="font-family: inherit;">Composto
de "Riba alta", indicando unha ribeira elevada.</span></span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b>RÍO CHAMOSELO</b> (Roupar)</span><br />
<span face="">Río que nace en Xermade e desauga no Eume ao seu paso polas <a href="https://toponimiadaspontes.blogspot.com/2017/05/toponimia-maior-das-pontes.html">Pontes</a>. O nome responde á forma en diminutivo antigo de "chamoso", que podería provir de <i>flammosu </i>'ardente, inflamado' ou de <i>clamosu</i>, no sentido de 'rumoroso, resoante'.</span>A respecto do conxunto de topónimos como Chamizal, Chamizo, Chamoso, Chamosa , comuns en Galiza e en Portugal, Fernandes (1999: 182) relaciónaos coa "cor xeral da paisaxe, quer pola xeoloxía (terreos avermellados), quer pola vexetación (Fernandes, Armando de A. Fernandes, 1999. "Toponímia portuguesa. Exame a um dicionário").<div style="margin: 0cm;">Igualmente, Navaza interpreta varios destes como fitotopónimos relacionados semanticamente co latín flamma, relativos a “lugares onde se procuraban guizos para alumar ou para o lume, procedentes de diferentes especies vexetais” (cf. G. Navaza, "Fitotoponimia galega").</div><div><br /></div><span style="font-family: inherit;">Non lonxe desta zona atopamos o río Chamoso (O Corgo)</span></span><span style="font-size: large;">, afluente do Miño</span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">. Nicandro Ares, para o caso do antigo Condado de Chamoso, no Corgo (Lugo), atopou documentación antiga, aínda que aparece tanto como </span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">Flamosus </i><span style="font-family: inherit; font-size: large;">como </span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">Clamosus</i><span style="font-family: inherit; font-size: large;">.</span></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b>RÍO DE GOIMEL</b> (Cazás)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Figura <span>atestado</span><i> </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Cazás (1753) ao describir os límites da freguesía:</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><i> ..."puente Pigueroa, de alli sigue hasta juntarse con el rio nombrado de Goimell"..</i></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Tamén se cita no mesmo documento o <i>monte de Goimell</i>. Houbo, xa que logo, un lugar Goimel, nalgún lugar xa desaparecido.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">O nome dese lugar provén </span>de <i>(uilla) Guimiri</i>, forma en xenitivo de <i>Guimirus</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla</i> (granxa, explotación agrícola) altomedieval, antropónimo de orixe xermánica, a partir da raíz <i>Gogi</i>- (a orixe concreta desta raíz é controversa, talvez de <i>gauja</i> ou de <i>gaudi</i>) e da terminación -<i>mirus</i> (> gótico *<i>mereis</i> 'famoso').</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O nome <i>Guimirus</i> está atestado na Idade Media en Galiza (cf. p. 254 de A. Boullón, "Antroponimia medieval galega (ss. VII-XII)", 1999).</span></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div><div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O ROCELLO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">Diminutivo de "roza", </span><span>"monte que se cava ou ao que se lle queima a broza para cultivalo". </span><span lang="">Esta é a opinión tamén de Rivas Quintas, que o define como </span><span>"<i>Monte bajo con esquilme</i>". </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span><br /></span></span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">ROSENDE </span></b><span lang="">(Cazás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>Este lugar figura atestado</span><i> </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Cazás (1753) ao describir os límites da freguesía:</span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span style="font-size: medium;"><i style="font-family: inherit;"> ..."de alli a la fuente nombrada de Rosende"..</i></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span face=""><span>O topónimo deriva de<i> (uilla) </i></span></span></span><span face=""><span><i>Ranosindi</i>, forma en xenitivo de <i>Ranosindus</i>, nome de orixe xermánica. que correspondería co nome do antigo posesor da <i>uilla</i> <span face="">altomedieval (granxa, explotación agrícola)</span>.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Hai outro "Rosende" no veciño concello de Friol. Descoñecemos se gardaron relación.</span></span></span><br /><br /></span></div><div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang=""><span style="text-transform: uppercase;"><b>ROUBÍN </b></span>(Xermade -lugar de Roubín)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span>Posiblemente de *<i>(uilla) Raubini</i>, forma en xenitivo de <i>Raubinus</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, explotación agrícola). É un nome de orixe xermánica. Aínda </span><span>que non estexa documentado este nome na Galiza, si está no século XIII na Bélxica (cf. <a href="http://books.google.es/books?id=yaEcAAAAMAAJ&q=raubinus&dq=raubinus&hl=gl&sa=X&ei=mjMjVMGoOrDg7QbF8YGgCA&ved=0CB0Q6AEwADgK">aquí</a>)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">ROUPAR </span></b><span lang="">(Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face="">De *</span><i>(uilla) Rauparii</i><span face="">, forma en xenitivo de </span><i>Rauparius</i><span face="">, o nome do antigo posesor da </span><i>uilla</i><span face=""> altomedieval (granxa, explotación agrícola) que tería existido nesta freguesía. É un nome de orixe xermánica. </span></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">
<span face=""><o:p></o:p></span><span face=""><b>A ROXEDOIRA</b> (Burgás)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Significado e orixe incerta. A priori semella claro: </span>de "ruxidoira", relativo ao ruído do lugar, pola auga que discorre ou polo vento ao soprar. Lembremos que a voz "ruxidoira" é sinónimo de fervenza.</span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Porén, hai tantos "Rexedoira" como "Ruxidoira/Roxedoira, co cal queda a dúbida se este topónimo foio antigamente un "Rexedoira" tamén.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Se ese for o caso gardaría relación coa acción de "rexer" ("gobernar"), e por tanto indicativo de lugar de goberno ou de persoa que goberna. </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">O Nomenclator rexistra case 60 topónimos Rexedoira/o, Rexedora, Rexidoira/o ou Rexidoura, fronte a uns 50 Ruxida, Ruxidoira/o, Roxedoira/o ou Roxideira/o. Vendo estas cifras, semella improbable que a deturpación Roxedoir@ > Rexedoir@ fose maioritaria, polo que Rexedoira e Rexedoiro(s) semellan ter surxido como tales, e por tanto non teren en xeral relación con "ruxir".</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ROZA</span></b><span lang=""> (Roupar, Burgás, Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Lugar onde
se practicaba a</span></span></span><span style="font-size: large;"> agricultura da</span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"> "roza" (do latín</span><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit; font-size: large;"> </span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">ruptea</i><span style="font-family: inherit; font-size: large;">), consistente en queimar un monte ou terreo
inculto para despois cavalo e sementar trigo ou centeo aproveitando
a vexetación queimada como abono.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS ROZAS VEDRAS</span></b><span lang=""> (Cazás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">O adxectivo "vedra" é sinónimo de "vella", derivado do latín </span><i style="font-family: inherit;">uetera</i><span style="font-family: inherit;">.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"></span>
<span face=""><b>A RÚA</b> (Burgás)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Este topónimo corresponde co apelativo "rúa" (‘camiño dentro dunha poboación, rodeado por casas, árbores etc.’ (cf. Dicionario RAG). A etimoloxía sería da forma latina <i>rūga </i>‘enruga’ (cf. J. Corominas, "Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico"), probablemente a través do francés <i>rue </i>(cf. e.g. E. Rivas, "Toponimia de Marín". Anexo 18 de Verba. 1982).</span></span></span><div><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">
</span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A SAGRADA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Topónimo que alude a unha finca situada preto do "sagrado", que designa as terras arredor da igrexa, tanto fosen adicadas a cemiterio como se non.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O SAGRAMÓN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Miraz)</span></span></div><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">O nome deste núcleo de poboación ten orixe e significados unha miga escuros.</span></span></span></div><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Aparece documentado no Diccionario de Madoz no 1849 como Sagramon.</span></span></span></div><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Poderíamos pensar nun </span></span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">certo paralelismo formal co topónimo Cadramón (a famosa serra veciña), e supoñer unha</span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"> orixe nun sintagma conformado polo adxectivo "sagro" e mais o nome "monte". A evolución fonética de *Sagromonte ata Sagramón </span></span></span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">non presentaría problemas. Porén presenta o problema de que </span></span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">esta orde adxectivo+nome, estructura común na toponimia francesa, é a</span><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"> </span></span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">inversa da </span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">galega, polo que </span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">resultaría un caso ben insólito e, por tanto,</span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"> vólvese nunha interpretación moi ousada.</span></div><div style="margin: 0cm;">Igualmente ousada, aínda que suxestiva, semella a interpretación de ser un topónimo importado, talvez en relación co famoso Sacromonte granadino, por poñer un exemplo. Se por un acaso for así, sería plausible pensar nunha importación do topónimo por (re)poboadores mozárabes nos tempos medievais. </div><div style="margin: 0cm;">En efecto, estamos nunha zona, en particular o veciño concello de Muras, con presenza de topónimos interpretábeis en base a un poboamento mozárabe (ou de ex-escravos musulmáns), tales como Leganitos, Mezquita, Mouriscón.</div></span></span><div style="font-size: medium; margin: 0cm;"><br /></div>
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">SANCHE GRANDE</span></b><span lang=""> (Piñeiro)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span style="text-transform: uppercase;">SANCHE PEQUENO </span></b>(Piñeiro)</span><span><o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><span>Este lugar aparece atestado no Catastro de Ensenada de </span><span>Piñeiro </span><span>(1753) ao describir os muíños da freguesía:</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span style="font-style: italic;"> ... "en el sitio de sanchez</span><span><i>"</i> (sic)</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span face="" style="font-size: medium;">O topónimo remite a unha <i>(uilla) Sanctii</i>, forma en xenitivo de <i>Sanctius</i>, o nome do antigo posesor da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, explotación agrícola). Este nome é frecuente na documentación medieval galega, tanto </span><i style="font-size: large;">Sanctius </i><span style="font-size: large;">como</span><i style="font-size: large;"> Sanctio</i><span style="font-size: large;">.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span face="" style="font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O SANGRADOIRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Momán)</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span face="" style="font-size: medium;">Para o termo "sangradoiro", a intrpretación máis probable debe ser a recollida no dicionario <a href="https://estraviz.org/sangradoiro">Estraviz</a> como "<i>Sulco ou cal por onde se desvia a água de um rio, fonte ou terreno, sangradeiro."</i></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A SEARA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">A voz "seara" designa ‘sementeira de cereal’, 'monte de rozas no que se cultiva centeo', así como o de "pedazo de terra cultivada".</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O termo "senra" designa unha "porción de terra cultivada, herdade, terreo de cultivo". </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Tanto Senra como Seara teñen unha orixe prerromana común, na forma *<i>sénara</i>. Corominas asígnalle unha orixe celta, talvez de sen-ara 'cultivo separado' ou similar (cf. Corominas, DCECH, s.v. serna). E. Bascuas interprétaa tamén como celta, aínda que distinta etimoloxía, a partir de seno co sufixo -ara</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Ambas as dúas formas,"Seara" e "Senra", son topónimos frecuentes en Galiza. É interesante reparar que, tanto na parroquia de Chavín (Viveiro), como na de Portocelo (Xove), ou na de Insua (Ortigueira), conviven os dous topónimos, "A Senra" e "A Seara", o cal pode indicar que foron usados con acepcións distintas desde antigo. </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Tanto "Seara" como "Senra" son topónimos frecuentes en Galiza.</span></div>
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O SEO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Cazás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Significado e orixe incerta.</span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Podemos interpretalo como derivado do latín <i>sinu</i> ‘curvatura', co cal se referiría na toponimia a unha depresión no terreo. De feito, queda rexistrada no dicionario de</span></span><span face=""><span> Constantino García como "depresión cerrada en terreo chao onde conflúen no invierno algunhas augas que </span></span><span face="">desaparecen no verán”.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">Atópase tamén un "Vilardeseo" en Rábade, para o cal </span><span face=""><span>Martínez Lema dá a indicada interpretación </span></span><span face="">(cf. P. Martínez, 2018. "</span><a href="http://kit.consellodacultura.gal/web/uploads/adxuntos/arquivo/5cadb56aec667-toponimia_begonte_rabade.pdf" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">Toponimia de Begonte e Rábade</a>"<span face="">).</span></span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">SEQUITO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Etimoloxía incerta. Podería non ter que ver cun castelanismo, senón cun termo prerromano. Neste sentido, é importante notar a frecuencia de topónimos con sufixo -ito nesta comarca, tais como Leganitos e Pepito, séndolle a este sufixo por veces atribuída unha orixe céltica.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O SEIXIDO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade -lugar do Seixido)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Lugar no que abundan os seixos.</span><span><o:p></o:p></span></span><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>O SEIXO </b> (Cazás)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>OS SEIXOS BRANCOS </b>(Roupar)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">A voz "seixo" é común no galego, derivada do latín saxu ‘pedra grande, rocha’. Ten dúas acepcións: “pedra dura de pequeno tamaño, xeralmente lisa e arredondada” e tamén un “tipo de rocha xeralmente branca e moi dura”. </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Na toponimia, un "Seixo" en singular remite a unha de pena de seixo, e que por veces serve de marco. Un exemplo deste uso témolo no Catastro de Ensenada (1752,1753), no cal é común para toda a zona da Mariña, Ortegal, etc ao referenciar os límites das freguesías, sendo moitos marcos o nome de "Seixo de ..". Así, no Catastro de Ensenada de Foz (1753), ao definir os límites desa freguesía: </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><i> ".. siguiendo por la vega de Escanlar a un Seijo blanco que en ella se halla .."</i></span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span lang="" style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O SERRÓN</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Roupar)</span></span></div></div></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O topónimo "Serrón" aludiría, en sentido figurado, a unha "montaña apuntada e larga".</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS SERVENTÍAS DE ARRIBA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span style="text-transform: uppercase;">AS SERVENTÍAS DE ABAIXO</span></b> (Roupar)</span><span><o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Unha "serventía" designa un lugar dunha finca suxeito a dereito a paso por persoas alleas, xeralmente para traballos agrícolas.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">SESULDE</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás -lugar de Sesulde)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="">De <i>(uilla) Sisuldi</i>, forma en xenitivo de </span><i>Sisuldus</i><span face="">,</span><span class="apple-converted-space" face=""> </span><span face="">o nome do antigo posesor da </span><i>uilla</i><span face=""> altomedieval (granxa, explotación agrícola). É un nome de orixe xermánica. </span></span><br />
<span face="">En efecto, J. Piel, que menciona este "Sesulde" específico de Xermade, e o interpreta como derivado da raíz gótica <i>sis-, </i>de <i>sisus </i>'canto fúnebre' e máis <i>wulthus </i>'esplendor' (cf. p. 346, J. Piel <i>"Os nomes germánicos na toponímia portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo VI</i>). </span></span></div>
<div style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A SILVA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade -lugar da Silva)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O termo
"silva" neste caso, ao ser singular, non correspondería co
significado actual do apelativo, senón co significado
orixinario do latín <i>silva </i>'bosque, fraga'.</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A SILVEIRA VELLA</span></b><span lang=""> (Candamil)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">O termo
"silveira" debe corresponder co significdo antigo derivado do</span></span> latín <i>silvaria </i>"fraga desbrozada para o cultivo; lugar boscoso".</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A SILVELA</span></b><span lang=""> (Xermade -lugar da Silva)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span>Figura aestado</span><i> </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Cazás (1753) ao describir os límites da freguesía:</span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span face="" style="font-size: medium;"><i style="font-family: inherit;"> ..."peña loseña que se nombra da silbela"..</i></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face="">O topónimo remite a unha pequena fraga ou bosque. En efecto, ao ser "silvela" a forma antiga de diminutivo, xa substituída no galego medieval, </span>o significado do apelativo "silva" non sería o actual, senón co significado orixinario, do latín <i>silva </i>'bosque, fraga'.</span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O SISTO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade -lugar do Sisto)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><span lang="">O sitio está </span></span><span>atestado </span><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Xermade (1753) ao describir os muíños da freguesía</span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"> ... "</span><i style="font-family: inherit;">al sitio do Sisto</i><span style="font-family: inherit;">"...</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Canto ao significado, os topónimos Sisto, Sistelo, Sistelín e similares poderían derivar do latín <i>sistere</i> ‘colocar, establecer’, e terían un significado de "corte para o gado", en relación a lugares de pasto. </span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face="">Podemos descartar a interpretación tradicional como referencia a un antropónimo, tal como o latino <i>Sextus</i> ou <i>Sixtus</i>: dada a gran frecuencia dos topónimos "Sisto", "Sistelos", "Sistelo", "Sistelín" é totalmente improbable que se dese tal frecuencia de lugares con nome de tal posesor para un nome "<i>Sistus</i>" tan pouco atestado.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<span face="">Por outra banda, García Arias interpreta os asturianos "Sesto" e "Sestelo" como que "parece" posible a orixe en <i>sextellus</i>, relativo ao reparto de terras a sextos (cf. <a href="https://mas.lne.es/toponimia/index.php?leer=88&palabra=sestelo">aquí</a>). Desta opinión foi tamén Isidoro Millán , que indica que estes repartos ocorrerían na época sueva. Cf. I. Millán, "Toponimia del concejo de Pontedeume y cartas reales de su puebla y alfoz". 1987. Porén, a evolución de "sextu" para "sisto", coa palatalización do "e" en "i", sería tal anomalía na evolución do galego que nos leva a rexeitar de pleno esta hipótese.</span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">SOBREBREA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span lang="" style="font-size: medium;">Composto de "Sobre Brea", lugar "situado por riba de Brea". </span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Ver "Brea".</span><br />
</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div><div><span style="font-size: medium;"><b>O SOUTO</b> (Miraz)</span></div><div><span style="font-size: medium;">O termo souto, no galego actual e mais en portugués significa "bosque de castiñeiros e por veces de carballos". Procede do latín saltum, e orixinariamente designaba un "paso estreito entre montañas, rexión forestal ou bosque situado nun desfiladeiro"; despois pasou a significar "bosque de castiñeiros e por veces de carballos".</span></div><div><span style="font-size: medium;">A importancia da castaña na alimentación en Galiza era máxima até a introdución da pataca, talvez por iso a preservación dos topónimos "souto" en Galiza.</span></div><div><span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O SUMEIRO</span></b><span lang="" style="font-family: inherit;"> (Cabreiros -lugar do Sumeiro)</span></span><div><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Podería derivar de "sumir" "absorber, empapar" (cf. </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=sumir&tipo_busca=lema" style="font-family: inherit;">DdD</a><span style="font-family: inherit;">), co que indicaría un "terreo que se encharca" ou similar. A palabra "sumir" tén orixe incerta. Corominas deriva "sumir" do latín sumere, e rexeita completamente que derive de submergere, afirmando que "<i>por razones fonéticas es imposible</i>". </span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span face="">
</span>
<br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><span>Por outro lado, h</span><span>ai unha acepción en portugués para "sumeiro" de "<i>sumento, cheio de suco"</i>, ou sexa "zumento" (</span></span></span><span>aínda que non a atopamos nos dicionarios clásicos, senón en )</span><span>. En calquer caso é dubidoso, pois sería estraña a pronuncia "sumeiro" frente á esperada de "zumeiro".</span></span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Alternativamente, </span><span lang="">do latín <i>summarius</i>, no sentido de "cume, outeiro, o lugar máis alto". </span><span lang="">Rivas dálle esta acepción (c</span><span lang="">f. </span><span>E. Rivas,</span></span><span> 2007.</span><span> "</span><i>Natureza, Toponimia e fala</i><span>"). No entanto, non o atopamos recollido en ningún dicionario de galego.</span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span face="">
</span>
</span><div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A TARAÑEIRA</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(Roupar -lugar da Graña)</span></span></div>
<span face="" style="font-size: medium;">
</span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O TARAÑEIRO</span></b><span class="apple-converted-space"> </span><span lang="">(Roupar)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">O termo
"tarañeira" indica 'terreo pobre, pedregoso, de mala calidade'.<o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">É de orixe
prerromana, posiblemente relacionado cos topónimos Taranco e Tarancos,
coa mesma raíz e cun sufixo tamén prerromano.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Existen
outros moitos topónimos similares, así outro Tarañeira en Guitiriz, e Taraños
en Cedeira e <a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Mañón</a>, etc.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A TARROEIRA</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O mesmo
que no caso do topónimo "Tarrual", designa un lugar de terras duras, nas que abundan os</span>"terróns".<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O TAXÍN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span lang="">Podería derivar de *(<i>agru) Taginii</i>, forma en xenitivo de </span></span><i>Taginius, nome d</i><span lang=""><span face="">o antigo posesor medieval do terreo, nome de orixe latina, tal como indica Piel, aínda que con dúbidas (c</span></span></span><span face=""><span>f. <i>"Tagim" </i>en p. 358, J. Piel <i>"Os nomes germánicos na toponímia portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo VI)</i>. </span></span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span><span face=""><span>Porén, a presenza do artigo pode apuntar alternativamente para un apelativo que tería sido usado noutros tempos. Así, podería derivar da base hidronímica paleoeuropea </span><i>*tag-</i><span>, derivada da raíz </span><i>*ta-</i><span> 'derreterse, fluír lentamente'. Aínda que Bascuas non menciona este caso concreto, si menciona amplamente a base <i>*tag-</i>, incluíndo o topónimo Taxes (Louro, Muros). </span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><br /></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang=""><b><span style="text-transform: uppercase;">TEIXIDO </span></b>(Lousada)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;">Este topónimo alude a un lugar no que abundan as árbores chamadas "teixos" (do latín <i>taxu</i>).</span></div>
<div style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A TORRE</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás -lugar da Torre)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo
"torre" nestes topónimos non sempre se refire estritamente a torres ,
senón a casas fidalgas ou de casas grandes, de labradores ricos.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><br /></span><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O TOUTELO</span></b><span lang=""> (Piñeiro)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">No dicionario "toutelo" é definido como "mota, montículo que se eleva a modo de mámoa". Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=toutelo&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Da mesma raíz indoeuropea *<i>teu</i> 'inchar' deben ser as voces galegas "toutullón" 'mogote', "toutou" 'persona rechoncha, ó pequeña y gruesa', así como a coñeciada "touza" (<*tautia).<br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A TOUZA</span></b><span lang=""> (Cabreiros)</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><b><span style="text-transform: uppercase;">A
TOUZA VELLA</span></b> (Cabreiros)</span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">O termo
"touza" tén un significado "Espesura de rama baixa, mato,
bouza". Tamén tén outra acepción de "viveiro de árbores, devesa,
bosque de carballos". Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=touza&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>.</span></span><br /><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">AS TRÉMOAS</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Burgás)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">De (terras) trémoas, indicando terras pantanosas, moles, que "treman" coas pisadas.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""></span>
<span face=""><o:p></o:p></span><span face=""><b>A TRENZA</b> (Roupar)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">O apelativo común "trenza" non parece ter moita aplicación na explicación dun topónimo, polo tanto podemos moi seguramente desbotar tal orixe.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Podería explicarse como formada a partir de "Tenza", por influencia do apelativo "trenza". O substantivo "Tenza", derivado do latín <i>tenentia</i>, figura definido nos dicionarios galegos como "cada a súa faixa de terreo que na división periódica dos montes comúns das freguesías lle é adxudicado a cada veciño", ou ben "faixa de terra, segregada doutra maior, por medio de marcos ou fitos e sen intermisión de valado ou parede". En efecto, Gonzalo Navaza rexistra o topónimo "Trenza" na fala do Ourovello, e asígnalle tal orixe (cf. G. Navaza, "<i>A toponimia do Ourovello</i>" - Toponimia de Paderne).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Atopamos outro "A Trenza" en Vedille (Muras).</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O UZAL</span></b><span lang="" style="font-family: inherit;"> (Lousada, Momán)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">O apelativo "uzal" indica un lugar no que abundan as uces. Noutras zonas chámase
"barcial" (abundancial de "barcia") Cf.</span> <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=uzal&tipo_busca=lema">DdD</a>. <o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span><br /><b>A VACARIZA</b><span class="apple-converted-space"> </span>(Piñeiro) </span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-size: medium;">No Catastro de Ensenada de Roupar (1753) ao describir os límites da freguesía está atestado :</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;"><i><span> ... "el arroio nombrado da </span><span>Bacariza". </span></i></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>O termo "vacariza" é recollido polos dicionarios de galego cos significados de "curtidoría de peles" e tamén co de "curral de vacas". Cf.<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=vacariza&tipo_busca=lema">DdD</a> e<span class="apple-converted-space"> </span><a href="http://www.estraviz.org/vacariza">Estraviz</a>.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O VEDRO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo
"vedro" é usado para referir un "monte de rozas, que se cava
para cultivalo con trigo ou centeo". <o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face="">Alternativamente, de "(agro) vedro", do latín <i>vetulu </i>'vello'.
Incluso habería a posibilidade remota de que refira a un lugar onde abunda a planta chamada </span>"bredo" ou "bedro", do latín <i>blitum </i>("<i>Amaranthus blitum</i>"). Nótese que, neste segundo caso, vedro tería unha pronuncia
con "e pechado".</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><div style="margin: 0cm;"><br /></div><div style="margin: 0cm;"><b>A VELOSA</b> (Cazás)</div><div style="margin: 0cm;">O Nomenclator rexistra outro A Velosa en Santo Acisclo do Valadouro (Foz). </div><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;">Seguindo a Navaza, o máis probábel para Velosa semella ter a orixe nunha Abelosa, con aférese do "a" inicial. Remitiría por tanto a un lugar no que abundan as abeleiras.</div><div style="margin: 0cm;">Por outro lado, podería corresponder co alcume ou apelido Veloso dun antigo posesor, de feito este apelido xa está atestado no século XII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos"), e tamén pode aludir metaforicamente á vexetación, como debe ocorrer tamén co topónimo O Velosal rexistrado en Verea (Ourense).</div><div style="margin: 0cm;">Tamén o poderiamos interprear como metáfora capilar toponímica, tal como ocorre con Pelosos, Calvo, Pelado, Rapado, Capeludo.</div></div><div style="margin: 0cm;"><br /></div></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O VERDEAL</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Derivado de "o (agro) verdeal", do latín<span class="apple-converted-space"> </span><i>verdenalis</i>, terra de cor que
tira a verde, do mesmo xeito que existe "A Rubial", que tira á cor
ruba. O Nomenclator rexistra un "A Verdeal" en <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Un exemplo interesante témolo no atestamento no Catastro de Ensenada para Magazos (Viveiro) de 1753, ao describir os límites da freguesía:</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"> .. "al sitio de birdial de berdes"...</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A VESURA</span></b><span lang=""> (Lousada, Miraz)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span><span style="font-size: medium;">No Catastro de Ensenada de Roupar (1753) ao describir os límitesda freguesía está atestado :</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><i style="font-family: inherit;"><span> ..."a una fuente nombrada da </span><span>Bisura"...</span></i></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O termo "vesura" é un topónimo moi abundante en Galiza, aínda que con significado incerto.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">Posiblemente derivado de "vesar", "arar profundamente, virando a terra, de modo que a tona e o terrón vaian para o fondo do rego". Cf. <a href="http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=vesar">RAG</a>.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Alternativamente de "avesura", relativo a lugar vesío</span><span style="font-family: inherit;">.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
</div>
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">
<b>O VIEIRO</b><span class="apple-converted-space"> </span>(Lousada)<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">O topónimo "Vieiro" é frecuente en Galiza, con máis de vinte lugares con este nome.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">A priori, podería tanto provir de <i>venario</i>, a partir do latín <i>vena</i> 'vea, veta' (quer de ferro, de auga, etc), como de viario 'camiño, carreiro, vrea'.</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"> No entanto, Bascuas concluíu, a partir da documentación medieval, que a frecuencia de venario imponse, canto que viario aparece unha soa vez. Indica ademais que este derivado venario abonda na documentación medieval galega co sentido de "veta de ferro". En resumo, "Vieiro" indicaría, por tanto, unha explotación mineira ("vea de ferro") ou ben unha vea de auga (cf. p. 139 de E. Bascuas "Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega", 2014).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">É interesante notar que esta interpretación é coincidente co uso en portugués antigo (s.v. "vieiro", in Viterbo, "Elucidário", 1798).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div></div></div><div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">VILACIDE</span></b><span lang=""> (Cabreiros, Candamil)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span><span face="" style="font-size: medium;">De "<i>Uilla Citi</i>", flexión en xenitivo de <i>Situs</i>, forma romanizada do árabe<span class="apple-converted-space"> </span><i>Sîd<span class="apple-converted-space"> </span></i>'señor', á súa vez derivado de<span class="apple-converted-space"> </span><i>Sayyid</i>. </span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<span face="">O nome Cito é atestado na Idade Media, así en 1036 atopamos:</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>"<i>... in Villa de Alvarios, hereditate de Cito, ...</i>" (cf. p.406</span></span><span>, tomo XL</span><span> de P. Florez. "</span><i>España Sagrada</i><span>").</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">O sobrenome Cide tamén figura atestado na Idade Media ("</span><span style="font-family: inherit;">Froia Venerio, cognomento Cidi</span><span style="font-family: inherit;">" 1018, CODOLGA).</span></span></div>
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"></span><br />
</span><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O VILAR</span></b><span class="apple-converted-space" style="font-family: inherit;"><span lang=""> </span></span><span lang="" style="font-family: inherit;">(</span><span style="font-family: inherit;">Roupar , Roupar
-lugar do Vilar, Momán)</span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O VILAR NOVO</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(</span>Burgás)</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">O termo "vilar" inicialmente
indicaba unha explotación agraria situada na estremeira dunha <i>uilla</i>,
da cal se vai progresivamente escindindo ou esguizando ata adquirir entidade
propia" (cf. p. 221 de C. Baliñas.<span class="apple-converted-space"> </span><i>"Do mito á realidade: a
definición social e territorial de Galicia na Alta Idade Media (séculos VIII e
IX)"</i>).<span class="apple-converted-space"> </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;">A orixe de moitos dos topónimos baseados en "vilar" ou derivados
é máis ben agronímica, máis que de núcleos
habitados. Na actualidade, os dicionarios refiren a un "casarío", "aldea pequena, lugar pequeno", se ben tamén recollen o termo como "conxunto de terras a labradío, cercadas ou pertencentes a varios donos". </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Unha acepción de Leandro Carré, que pasou logo para dicionarios posteriores, foi "<i>Campo en barbeito ou restreva despois de recollido o froito</i>". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=vilar&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Elixio Rivas rexistra en Vilalba a acepción "<i>Conjunto de fincas que siguen los mismos cultivos, polígono de labradíos</i>", e F. J. Rodríguez nesa mesma zona: "<i>heredad grande, que descansa y se aplica a centeno [...], de varios partícipes</i>". Esta é a acepción xeral que ten en Xermade, de feito hai múltiples microtoónimos deste nome, que non aluden a núcleos de poboación, tales como <span face="">O Vilar de Rego, </span>O Vilar de Xemaré, O Vilar do Agro Vello, O Vilar do Aruxo, O Vilar do Carballal, O Vilar do Pedrido de Abaixo, O Vilar do Pedrido de Arriba, O Vilar do Portonovo, O Vilar do Queixado, O Vilar do Río, O Vilar do Sisto, O Vilar Novo, <span face="">O Vilar Cativo, </span>O Vilar da Cancela, O Vilar da Ferreira, O Vilar da Fonte, O Vilar da Fonte Vacariza, O Vilar da Igrexa, O Vilar da Pena Vaqueira, O Vilar da Presa, O Vilar de Abaixo, etc.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br />
<b>O VILAR DE CARTAS<span class="apple-converted-space"> </span></b>(Barreiros,
Reinante)<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">O topónimo
"Cartas", frecuente en Galiza, posiblemente referencia a
""cada unha das catro partes iguais en que se divide un monte, como
no caso do "monte dos Cuartos" en Mosende, e "monte dos
Cartos" en Cerdido.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Outra
alternativa é a de referencia á "carta" de posesión, pois
o significado do termo prestábase ao seu uso toponímico, do mesmo modo
que outros vocábulos referentes aos distintos tipos de administración
da propiedade das terras, tais como "Foro", que callaron como nomes
de lugar, maiormente na microtoponimia.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face=""><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Reforzando a hipótese das partillas: </span></span></div>
<ul type="disc">
<li class="MsoNormal"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">"As Tercias" existe nas Negradas, en
Cabanas, nas Nogais, etc, "Os Tercios" en San Sadurniño,
Cedeira, San Sadurniño e Mugardos</span><span lang=""><o:p></o:p></span></span></li>
<li class="MsoNormal"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">"As de Quintas" nas Nogais, en San
Sadurniño ."Os Quintos" en Cariño e Cerdido, </span><span lang=""><o:p></o:p></span></span></li>
<li class="MsoNormal"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span lang="">En parroquias de Cedeira existe tamén "Os
tercios", "As Sétimas" e "As
oitavas". </span><span lang=""><o:p></o:p></span></span></li>
</ul>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">De feito,
esta tamén é unha das explicacións asignadas ao topónimo "As
Cuartas", en Monterrei.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;">Cf. <a href="http://www.concellodelaxe.com/media/documentos/Toponimia_Laxe.pdf">aqu</a><u>í</u>.<o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O VILAR DE GOCENDE</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face="">De<span class="apple-converted-space"> </span><i>*uillare Godesindi</i>, dun
posesor medieval chamado<span class="apple-converted-space"> </span><i>Godesindus</i>, nome de orixe xermánica (c</span>f. P. Martínez. "<i>Toponimia, etimoloxía e fontes documentais: os exemplos de Arosa e Brens</i>").</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;"><br /></span></b><b><span lang="">VILARIÑO </span></b><span lang="">(<span>Xermade -lugar do Vilariño</span>)<br />Pequeno vilar. Ver "O Vilar".</span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span>
<span face=""><b>O VISO DAS CAVADAS</b> (Xermade)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Un "viso" designa un sitio alto, sitio elevado, con boa vista. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Con respecto de "Cavadas", referiría ao correspondente labor agricola que se fai nun lugar previamente a bravo ou monte.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O XARDÍN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;">Topónimo transparente, probablemente nun sentido metafórico (positivo ou pexorativo), pois hai moitos topónimos "xardín" localizados en sitios non apropiados para ser un xardín (e.g. cando están lonxe de lugares habitados). </span></span>Poida que o sentido figurado fose positivo, de estar situado ao abrigo dos ventos e posiblemente orientado para o sur.</span><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Segundo Crespo Pozo, xardín tería a acepción de "horto, horta pequena" (cf. J. S. Crespo, "Nueva contribución a un vocabulario castellano-gallego ..". Vol II, 1979). Esta acepción encaixa nalgún dos "Xardín" que coñecemos.</span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><b>XEMARÉ</b> (Burgás -lugar de Xemaré)</span><br /><span style="font-family: inherit;"><span><span lang="">Está </span></span><span>atestado como "<i>Jimarei</i></span><i>" </i><span>no</span><i> </i><span style="font-family: inherit;">Catastro de Ensenada de Burgás (1753) ao describir os muíños da freguesía.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">Topónimo derivado de <i>(uilla) Uimaredi</i>, xenitivo de <i>Uimaredo</i></span><span>, o nome do posesor da <i>uilla</i> (casal, granxa, explotación agrícola) altomedieval, nome de orixe xermánica.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face="">O nome Vimaredo era frecuente na Idade Media </span><span face=""><span>(cf. A. Boullón. "Antroponimia medieval galega (ss. VIII-XII)". 1999).</span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>A</span></span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><span style="font-family: inherit;">índa que poida resultar estraña a evolución, con palatalización da consoante inicial, está en coherencia con varias series de topónimos (cf. X. L. González, 2021. <a href="https://www.academia.edu/45053474/O_top%C3%B3nimo_Ximar%C3%A1s_e_o_seu_elenco">"O topónimo Ximarás e o seu elenco"</a>).</span><div style="margin: 0cm;">O Nomenclator rexistra un <span style="font-family: inherit;">Ximarei en Cospeito, que ten a mesma orixe,</span><span style="font-family: inherit;"> así como </span><span style="font-family: inherit;">varios Ximará(s), en Viveiro, Moeche, Xuances, Alfoz. Tamén atopamos, con distinto acento, Xímara en Barreiros e máis na Pontenova, así como a indicada Pena de Ximarao en Cedeira, Ximarei en Cospeito, Xemaré en Xermade, Pena de Ximarao, en Cedeira, etc. </span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;">É de notar un <i>Jemariz</i> atestado no </span>Catastro de Ensenada de Xermade (1753) ao describir os límites da freguesía.</div></span></span></span>
<span style="font-family: inherit;"><span lang=""><br /><span style="text-transform: uppercase;"><b>XERMADE</b></span></span><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><span><o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>O topónimo fai referencia ao nome do antigo poseedor </span></span></span><span face=""><span>da <i>uilla </i>altomedieval<i> (</i>granxa, explotación agrícola). </span></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span>En concreto, tal como postula Miguel Costa (cf. <a href="http://frornarea.blogspot.com.es/2008/10/alguns-nomes-bblicos-na-toponmia-galego.html">frornarea)</a>, viría de </span></span></span><i style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">(uilla) </i><span face=""><span face=""><span><i>Ieremiati</i>, como flexión vulgar <span>en xenitivo </span>do nome bíblico<span class="apple-converted-space"> </span><i>Ieremias</i>, nome atestado na Galiza na época medieval. En efecto, para o apelido "Andrade", Nicandro Ares, citando a Gradgent, considérao derivado dun *<i>Andreati</i>, que sería unha flexión vulgar de xenitivo para Andreas (o mesmo que <i>abbas - abbatis, Cucuphas - Cucuphatis, Thomas - Thomatis</i>). Cf. p. 262 de N. Ares, "Estudos de toponimia galega". Vol I. 2011. </span></span></span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span><span style="font-size: medium;"><br /></span></span></span></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span face=""><span><span>É de notar que no seu momento, </span></span></span></span></span></span><span>J. Piel postulou </span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span><i>*(uilla) Germinati</i>, forma en xenitivo de <i>Germinatus</i>, nome de orixe latina, citando tamén os exemplos de <i>Xermeade</i>, en Muíños (Ourense) e en Palas de Rei </span></span></span><span style="font-family: inherit;">(cf. J. Piel. "Nomes de possessores latino-Cristãos na toponímia galego-asturo-portuguesa", in</span><span style="font-family: inherit;"> Biblos)</span><span style="font-family: inherit;"><span>. </span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>O Nomenclator rexistra outro topónimo Xermade, correspondente a un lugar de Ardán, Marín (Pontevedra). </span></span></span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Puido existir outra poboación deste nome no concello de Bergondo ou no de Paderne, dada a frecuencia deste apelido nesa zona (cf. "CAG"</span></span><span face="">, </span><a href="http://ilg.usc.es/cag/Controlador?busca=GERMADE" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">s.v. "Germade</a><span face="">").</span></span><br />
</span><div>
<span style="font-family: inherit;"><span face="" style="font-size: medium;"><br /></span></span></div>
</div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O XERMIL</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Xermade)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><u1:p></u1:p>Derivado dun<span class="apple-converted-space"> </span><i>(fundus) Gelmiri</i>, forma en
xenitivo <i>Gelmirus</i>, o nome do posesor altomedieval. É posíbel que se trate dunha </span><span class="apple-converted-space"> </span><i>(uilla) Gelmiri</i><span>,</span><span style="font-family: inherit;"> que remitiría a unha <i>uilla</i> altomedieval que puido haber nese lugar.</span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: medium;">É un nome de orixe
xermánica.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">O XESTEIRÓN</span></b><span class="apple-converted-space"><span lang=""> </span></span><span lang="">(Roupar)</span><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="">O topónimo remite a un lugar
onde abundan as xestas</span></span>.</span><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b>A ZAIPA</b> (Miraz)</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Figura xa atestado no Catastro de Ensenada de Momán (1753) ao describir os límites da freguesía:</span></div><div style="margin: 0cm;"><i><span style="font-size: medium;"> ... "fuente que llaman da Zaipa"...</span></i></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><br /></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face="">Alén deste Zaipa, encóntrase ademais a "Medoña da Zaipa". Por el pasa o "Rego de Zaipa". Tamén existe o topónimo Zapia en San Miguel de Reinante, e "Veiga de Zapia" en Ribadeo. Semella que estamos fronte dun hidrónimo, algunha referencia a augas, talvez charca ou similar.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Podemos aventurar que Zaipa e Zapia deriven dunha forma prerromana<span class="apple-converted-space"> </span><i>*Sal-ap-p-ya</i><span class="apple-converted-space"> </span>, hidronímico de orixe indoeuropea, cun significado de 'charca, arroio da charca, lagoa' . </span></span><span face="">Estaría composto polas raíces indoeuropeas *<i>sal</i>- 'sal, auga estancada' e *<i>ap</i>- 'auga, río' .</span></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: medium;">A evolución de<span class="apple-converted-space"> </span><i>*Salappya</i><span class="apple-converted-space"> </span>para Zaipa non presenta ningunha particularidade (*<i>Salappia</i>>Saapia> Zapia>Zaipa)</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span face=""><span>A hipótese desta orixe en *<i>Salappia </i>é detallada na entrada </span></span><a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/01/zaipa-mirakhi.html" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">Zaipa Mirachi</a> <span face=""> do blog Pena da Cataverna.</span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><b><span lang="" style="text-transform: uppercase;">A ZALAROIA </span></b><span lang="">(Momán)</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>Pensamos que o nome deste núcleo de poboación deriva dun hidronímo formado por un composto de orixe prerromana indoeuropea.</span><span><o:p></o:p></span></span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span>Podería ter a orixe na raíz<span class="apple-converted-space"> </span></span></span><span face="">indoeuropea </span><i style="font-family: arial, helvetica, sans-serif;">*sal</i><span class="apple-converted-space" face=""> </span><span face="">'auga estancada, sal'. </span></span><span style="font-family: inherit;">Ver máis detalles na entrada de blog </span><a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/01/zaipa-mirakhi.html" style="font-family: inherit;">Pena da Cataverna</a><span style="font-family: inherit;">.</span></span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span lang="" style="font-size: medium;"><br /><b style="font-family: inherit;"><span lang="" style="text-transform: uppercase;">ZARRACÍN</span></b><span lang="" style="font-family: inherit;"> (Momán)</span></span></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">Vén atestado no Catastro de Ensenada de Momán (1753) ao describir os muíños da freguesía:</span></div><div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="" style="font-size: medium;"><i> ... "en el sitio de la Rivera de Zarrazin"...</i></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="" style="font-size: medium;"><br /></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">Posiblemente derive de<span class="apple-converted-space"> </span></span></span></span></span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"> </span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">(uilla) Sarracini</i><span style="font-family: inherit; font-size: large;">, flexión en xenitivo do nome persoal </span><i style="font-family: inherit; font-size: large;">Sarracenus</i><span style="font-family: inherit; font-size: large;">, ou directamente de <i>(uilla de) Sarracin</i>, nome atestado na Idade Media. Indica Boullón Agrelo que, aínda que como nome propio inicialmente tivese unha connotación étnica, finalmente deixou de ser representativo de tal orixe (cf. A. Boullón. "Antroponimia medieval galega (ss. VIII-XII)". 1999).</span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;">
<span style="font-family: inherit;"><span face=""><br /></span>
<span face="">Da mesma opinión foi Piel, así como E. Rivas (915), tanto para "Zarracín" como para "Sarracino" (976, 1065), "Sarrazino" (1055), "Serracino" (978, 1080), en Portugal, León e Asturias (cf. E. Rivas,1991. "Onomástica persoal do Nordeste Hispano").</span></span><br />
<span face=""><span style="font-family: inherit;">Así mesmo, Pascual Riesco indica na provincia de Salamanca unha aldea próxima a Ledesma, <i>Sarraçin</i> (1335), que coincidiría coa actual Peñasarracín, tamén coñecida como Peñacerrecín o Peñazarracín.</span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><span face=""><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></span></div><div style="margin: 0cm;"><span style="font-family: inherit; font-size: large;"><span style="font-family: inherit;"><span face=""><span lang="">Alternativamente, podería provir de <i>(uilla) Zarraquini</i>, forma en xenitivo de </span><i>Zarraquinus</i>, remitindo ao antigo posesor da<span class="apple-converted-space"> <i>u</i></span><i>illa</i> altomedieval (granxa, explotación agrícola). </span></span></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"> </span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">O antropónimo <i>Zarraquinus</i> é un hipocorístico de <i>Zarracco</i>, nome de orixe basca. </span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">Cf. p. <a href="https://books.google.es/books?id=svf2QpHeZFMC&pg=PA143&lpg=PA143&dq=%22%E2%80%9CNomes+de+possessores+latino-crist%C3%A3os+na+topon%C3%ADmia+asturo-galego-portuguesa%E2%80%9D%22&source=bl&ots=0DaLg3NhpK&sig=Zar35K81F48AcBXEP3aBXFpESbk&hl=gl&sa=X&ved=0ahUKEwj28evd2ZrMAhWJiRoKHbzlC58Q6AEIRDAJ#v=onepage&q=zerraq&f=false">147 </a>de L. Koutnesova <i>"Antroponimia Medieval privativa de la península Ibérica" in "</i></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;"><i>Onomástica galega: con especial consideración da situación prerromana"</i></span><span style="font-family: inherit; font-size: large;">. 2007. Da mesma opinión é Miguel Costa </span><a href="http://www.celtiberia.net/articulo.asp?id=2133&cadena=." style="font-family: inherit; font-size: large;">aquí</a><span style="font-family: inherit; font-size: large;">.</span></div>
<div style="margin: 0cm;">
<span style="font-family: inherit; font-size: medium;"><span>
<span face=""><br /></span></span>
<span face=""><br /></span></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: medium;"><span style="font-family: inherit;">----------</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><i>NOTA BENE</i><span>: Por agora, alén da toponimia maior, somente engadimos os microtopónimos das parroquias de Xermade, Roupar e Burgás, ao seren os únicos que proporciona a Xunta no </span><a href="http://toponimia.xunta.es/Buscador">Nomenclator</a><span>.</span></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
</div>
Xosé Gonzálezhttp://www.blogger.com/profile/16295748184812609511noreply@blogger.com0